Short URL for this page:
bit.ly/AenTactFrag


[image ALT: Much of my site will be useless to you if you've got the images turned off!]
mail:
Bill Thayer

[image ALT: Click here for an English translation of this page.]
English

[image ALT: Cliccare qui per una pagina di aiuto in Italiano.]
Italiano

[Link to a series of help pages]
Help
[Link to the next level up]
Up
[Link to my homepage]
Εἴσοδος
[image ALT: a blank space]

This webpage reproduces part of
Siege Defense

by
Aeneas Tacticus

(Loeb Classical Library edition, 1928)

The text is in the public domain.

This page has been carefully proofread
and I believe it to be free of errors.
If you find a mistake though,
please let me know!

[image ALT: a blank space]
This site is not affiliated with the US Military Academy.

ΑΙΝΕΙΟΥ

ΠΕΡΙ ΤΟΥ
ΠΩΣ ΧΡΗ ΠΟΛΙΟΡΚΟΥΜΕΝΟΣ ΑΝΤΕΧΕΙΝ

 p200  Testimonia et Fragmenta

[link to English translation] I

Aelian, Tact. I.2 καὶ περὶ τῆς καθ’ Ὅμηρον τακτικῆς ἐνετύχομεν συγγραφεῦσι Στρατοκλεῖ καὶ Ἑρμείᾳ καὶ Φρόντωνι τῷ καθ’ ἡμᾶς ἀνδρὶ ὑπατικῷ. ἐξειργάσαντο δὲ τὴν θεωρίαν Αἰνείας τε διὰ πλειόνων ὁ καὶ στρατηγικὰ βιβλία ἱκανὰ συνταξάμενος, ὧν ἐπιτομὴν ὁ Θετταλὸς Κινέας ἐποίησε, Πύρρος τε ὁ Ἠπειρώτης τακτικὰ συνέταξε καὶ Ἀλέξανδρος ὁ τούτου υἱὸς καὶ Κλέαρχος.

[link to English translation] II

Aelian, Tact. III.4 ὅρον δὲ αὐτῆς (sc. τῆς τακτικῆς) ἔθεντο Αἰνείας μὲν ἐπιστήμην εἶναι πολεμικῶν κινήσεων, Πολύβιος δέ, ἐάν τις πλῆθος ἄτακτον παραλαβὼν τοῦτο συγκρίνῃ καὶ καταλοχίσας συλλοχίσῃ παιδεύσῃ τε χρησίμως τὰ πρὸς τὸν πόλεμον.

[link to English translation] III

Polybius X.44 Αἰνείας δὲ βουληθεὶς διορθώσασθαι τὴν τοιαύτην ἀπορίαν, ὁ τὰ περὶ τῶν στρατηγικῶν ὑπομνήματα συντεταγμένος, βραχὺ μέν τι προεβίβασε, τοῦ γε μὴν δέοντος ἀκμὴν πάμπολυ τὸ​1 κατὰ τὴν ἐπίνοιαν ἀπελείφθη. γνοίη δ’ ἄν τις ἐκ τούτων. φησὶ γὰρ δεῖν τοὺς μέλλοντας  p202 ἀλλήλους διὰ τῶν πυρσῶν δηλοῦν τὸ κατεπεῖγον ἀγγεῖα κατασκευάσαι κεραμεᾶ​2 κατά τε τὸ πλάτος καὶ κατὰ τὸ βάθος ἰσομεγέθη πρὸς ἀκρίβειαν· εἶναι δὲ μάλιστα τὸ μὲν βάθος τριῶν πηχῶν, τὸ δὲ πλάτος πήχεος. εἶτα παρασκευάσαι φελλοὺς βραχὺ κατὰ πλάτος ἐνδεεῖς τῶν στομάτων, ἐν δὲ τούτοις μέσοις ἐμπεπηγέναι βακτηρίας διῃρημένας​3 ἴσα μέρη τριδάκτυλα, καθ’ ἕκαστον δὲ μέρος εἶναι περιγραφὴν εὔσημον. ἐν ἑκάστῳ δὲ μέρει γεγράφθαι τὰ προφανέστατα καὶ καθολικώτατα τῶν ἐν τοῖς πολεμικοῖς συμβαινόντων, οἷον εὐθέως ἐν τῷ πρώτῳ διότι πάρεισιν ἱππεῖς εἰς τὴν χώραν, ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ διότι πεζοὶ βαρεῖς, ἐν δὲ τῷ τρίτῳ ψιλοί, τούτων δ’ ἑξῆς πεζοὶ μέθ’ ἱππέων, εἶτα πλοῖα, μετὰ δὲ ταῦτα σῖτος, καὶ​4 κατὰ τὸ συνεχὲς οὕτω, μέχρις​5 ἂν ἐν πάσαις γραφῇ ταῖς χώραις τὰ μάλιστ’ ἂν ἐκ τῶν εὐλόγων προνοίας τυγχάνοντα καὶ συμβαίνοντα κατὰ τοὺς ἐνεστῶτας καιροὺς ἐκ τῶν πολεμικῶν. τούτων δὲ γενομένων ἀμφότερα κελεύει τρῆσαι​6 τὰ ἀγγεῖα πρὸς ἀκρίβειαν, ὥστε τοὺς αὐλίσκους ἴσους εἶναι καὶ κατ’ ἴσον ἀπορρεῖν· εἶτα πληρώσαντας ὕδατος ἐπιθεῖναι τοὺς φελλοὺς ἔχοντας τὰς​7 βακτηρίας, κἄπειτα τοὺς αὐλίσκους ἀφεῖναι ῥεῖν ἅμα. τούτου δὲ συμβαίνοντος δῆλον ὡς ἀνάγκη, πάντων ἴσων καὶ ὁμοίων ὄντων, καθ’ ὅσον ἂν ἀπορρέῃ τὸ ὑγρόν, κατὰ τοσοῦτον τοὺς φελλοὺς καταβαίνειν καὶ τὰς βακτηρίας κρύπτεσθαι κατὰ τῶν ἀγγείων. ὅταν δὲ τὰ προειρημένα γένηται κατὰ τὸν χειρισμὸν ἰσοταχῆ καὶ σύμφωνα, τότε κομίσαντας ἐπὶ τοὺς  p204 τόπους ἐν οἷς ἑκάτεροι μέλλουσιν συντηρεῖν τὰς πυρσείας, ἑκάτερον θεῖναι τῶν ἀγγείων. εἶτ’ ἐπὰν ἐμπέσῃ τι τῶν ἐν τῇ βακτηρίᾳ γεγραμμένων, πυρσὸν ἆραι κελεύει, καὶ μένειν ἕως ἂν ἀνταίρωσιν οἱ συντεταγμένοι· γενομένων δὲ φανερῶν ἀμφοτέρων ἅμα τῶν πυρσῶν καθελεῖν, εἶτ’ εὐθέως ἀφεῖναι τοὺς αὐλίσκους ῥεῖν. ὅταν δὲ καταβαίνοντος τοῦ φελλοῦ καὶ τῆς βακτηρίας ἔλθῃ τῷ γεγραμμένων ὃ βούλει δηλοῦν κατὰ τὸ χεῖλος τοῦ τεύχους, ἆραι κελεύει τὸν πυρσόν· τοὺς δ’ ἑτέρους ἐπιλαβεῖν εὐθέως τὸν αὐλίσκον, καὶ σκοπεῖν τί κατὰ τὸ χεῖλός ἐστι τῶν ἐν τῇ βακτηρίᾳ γεγραμμένων· ἔσται δὲ τοῦτο τὸ δηλούμενον, πάντων ἰσοταχῶς παρ’ ἀμφοτέροις κινουμένων.

Suidas Αἰνείας· οὗτος ἔγραψε περὶ πυρσῶν, ὥς φησι Πολύβιος, καὶ περὶ στρατηγημάτων ὑπόμνημα.

[link to English translation] IV

Jul. Africanus, Κεστοί c. 37 p302a Thev. (according to MSS. EP1) φασὶ δέ τινες τῶν ἀρχαίων ὅτι καὶ <ὁ> τοῦ ἐχέως ἰὸς καὶ ἀσπίδος σαλαμάνδρης τε εἰς τοῦτο (sc. χρῖσμα βελῶν) ἀπαράβατος.

[link to English translation] V

Johannes Lydus, Περὶ ἄρχων τῆς Ῥωμαίων πολιτείας I.47, in defining ἀδωράτορες and βετερανοί, cites a series of Roman authorities and then: Ἑλλήνων δὲ Αἰλιανὸς καὶ Ἀρριανός, Αἰνείας,  p206 Ὀνήσανδρος, Πάτρων, Ἀπολλόδωρος ἐν τοῖς πολιορκητικοῖς, κτλ.8

Julii Africani Κεστῶν capita ex Aenea excerpta​9

[link to English translation] XXXVIII. Πῶς πῦρ δυνάμεθα σβέσαι (= Ch. 34)

Ἐὰν ἡμῶν οἱ πολέμιοι πυρὶ κατασκευαστῷ τεῖχος ἤ τι ἕτερον ἐμπρήσουσι, πῶς σβέσαι δυνάμεθα; σβέσομεν αὐτὸ συντόμως καταχέοντες ὄξος. τοὺς δὲ σβεννύντας ἀπὸ τῶν ὑψηλοτέρων δεῖ περὶ τὸ πρόσωπον ἔχειν ἔρυμά τι​10 ἵνα ἧσσον ὀχλοῦνται προσαϊσσούσης αὐτοῖς τῆς φλογός. εἰ δὲ σὺ προγνῷς τὰ μέλλοντα καίεσθαι, χρῖσον ἔξωθεν ὄξος, καὶ τούτοις οὐ πρόεισι πῦρ.

[link to English translation] XLV. Πῶς ἡμεῖς ἐμπρήσωμεν; (= Ch. 33.1)

Ἐμπρήσωμεν ἡμεῖς καθ’ ἡμῶν ἐρχόμενον μάγγανον ἢ ναῦν​11 ἢ πύργον πολέμιον οὕτως· ἐπιχεῖν​12 δεῖ πίσσαν καὶ θεῖον ἐπιβάλλειν, ἔπειτα φλογώσαντα φάκελλον ἐπαφεῖναι​13 σχοινίῳ ἐφ’ ὅπερ θέλομεν. τὰ δὲ τοιαῦτα προτεινόμενα​14 ἀφ’ ὧν ἱστάμεθα τόπων ἐπιβάλλεται τοῖς ἐπιφερομένοις.

[link to English translation] XLVI. Πρὸς καιομένας πύλας (= Ch. 33.4)

Ἐὰν ἐμπρησθῶσιν αἱ πύλαι, δεῖ προσφέρεσθαι ξύλον καὶ ἐμβάλλοντα​15 ὡς μέγιστον τὸ πῦρ ποιεῖν,  p208 μέχρις οὗ ταφρεύσει τὰ ἔσωθεν, καὶ ἐάν τι δέῃ​16 ἐκ τῶν σοι ὑπαρχόντων οἴκοι καθαίρειν.17

[link to English translation] XLVIII. Περὶ κλεψύδρας (= Ch. 22.24 f.)

Κλεψύδρα πάνυ χρήσιμον​18 κτῆμα πρὸς τοὺς νύκτωρ φυλάσσοντας, μακροτέρων ἢ βραχυτέρων νυκτῶν γινομένων· αὕτη δὲ συμβάλλεται οὕτως. χρὴ κεκηρῶσθαι αὐτῆς τὰ ἔσωθεν καὶ μακροτέρων γινομένων τῶν νυκτῶν ἀφαιρεῖσθαι τοῦ κηροῦ, ἵνα πλέον ὕδωρ χωρῇ, βραχυτέρων δὲ προσπλάσσεσθαι, ἵνα ἔλασσον δέχηται. τὴν δὲ ταύτης ὀπὴν ἀκριβῶς δεῖ ποιεῖσθαι,​19 δι’ ἧς τὸ τῆς προθεσμίας ὕδωρ ἐκρεῖ.

[link to English translation] XLIX. Πυλωρικόν (= Ch. 28.1‑4; 29.12)

Ἐν φόβῳ μενούσης​20 πόλεως τάδε δεῖ προνοεῖσθαι. πύλας τὰς μὲν ἄλλας κεκλεῖσθαι, μίαν δὲ ἀνεῷχθαι, δι’ ἧς ἂν δυσπροσοδώτατον ᾖ​21 τῆς πόλεως καὶ ἐπὶ πλεῖστον ἀπ’ αὐτῶν μέλλουσιν ὁρᾶσθαι οἱ προϊόντες. καὶ ἐν αὐτῇ τῇ πύλῃ δεῖ ἐκτομάδα,​22 ἵνα σώματα μὲν ἀνθρώπων δι’ αὐτῆς εἰσίῃ​23 ἓν καθ’ ἔν· οὕτως γὰρ ἂν ἥκιστά τις λανθάνῃ​24 καὶ δι’ αὐτῆς εἰσιὼν αὐτόμολος​25 ἢ κατάσκοπος, ἐάνπερ ὁ πυλωρὸς ᾖ νοηρός. πᾶν δὲ ἀνοίγεσθαι​26 ὑποζυγίων ἕνεκεν καὶ ἁμαξῶν καὶ ἄλλων ἀγωγίμων ἀποτρέπω. εἰ δέ τι τούτων  p210 ἀναγκαίως δεήσει δι’ ἁμαξῶν εἰσκομίζεσθαι, σίτου ἢ οἴνου ἢ ἐλαίου ἢ τῶν τοιούτων τι, σωμάτων πλήθει ταῦτα εἰσκομίζεσθαι δεῖ προεξιόντος στρατεύματος. τὸ δὲ ὅλον πρᾶγμα πύλας πρωῒ μὴ ἀνοίγεσθαι, ὀψίτερόν τε μηθένα ἔξω ἀφίεσθαι, πρὶν ἂν ἐξερευνήσῃ τὰ περὶ τὴν πόλιν. ἔτι τε μήτε πλοῖα κατ’ αὐτὰς ὁρμίζεσθαι, ἀλλὰ ἀποτέρω·​27 (29.12) χρὴ γὰρ καὶ τοὺς ἐλλιμενιστὰς​28 προσορμιζομένων πλοίων νυκτὸς ἢ ἡμέρας περὶ τούτων μὴ​29 ἀδιασκέπτως ἔχειν, ἀλλ’ ἐμβαίνοντας​30 ἰδεῖν αὐτοὺς τὰ ἀγώγιμα, ἐνθυμουμένους ὅτι τούτων καταμελήσαντες τὰ μεγάλα ἐσφάλησαν.

[link to English translation] L. Ὅπλων λάθρᾳ εἰσκομιδή (= Ch. 29.1‑12)

Περὶ τῆς τῶν ὅπλων λάθρᾳ εἰσκομιδῆς ἥτις ἐστὶν αὕτη ἐκτεθεῖται​31 τοῖς μὲν παλαιοῖς πολλάκις πεπραγμένη, ἡμῖν δὲ παράδειγμα γινομένη πρὸς τὸ πράττειν ᾗ​32 θέλομεν, καὶ μὴ πάσχειν ὡς εἰδότες. εἰ​33 μὲν οὖν ἐστὶν ἑορτῇ πάνδημος τοῖς ἀφ’ ἡμῶν ἐκεῖσε προενδημοῦσι ξένοις καὶ προδόταις ὡς εἰς τὸ μέλλον ἡμῖν συμπράττουσιν, εἰσκομίζεσθαι δεῖ θώρακας λινέους καὶ στολίδας καὶ περικεφαλαίας ὅπλα κνημῖδας μαχαίρας τόξα​34 τοξεύματα ἐν κιβωτίοις ὡς φορταγωγοῖς κατεσκευασμένα, ὡς ἱματίων​35 ἐνόντων καὶ ἄλλων ἀγωγίμων. ἅπερ οἱ ἐλλιμενισταὶ​36 ἀνοίξαντες  p212 καὶ ἰδόντες, ὡς ἱμάτια μόνον τιμήσονται. εἶτ’ αὐτὰ​37 εἰσάγεσθαι καὶ τιθέναι πρὸ τῆς ἀγοράς· ἐν δὲ ταρσοῖς καὶ ῥίποις​38 καὶ ἱστίοις​39 ἡμιυφαντιαίοις δοράτια καὶ ἀκόντια ἐνειλημένα, ἐν δὲ ἄγγεσιν​40 ἀχύρων πέλται καὶ μικρὰ ἀσπιδίσκια κεκρυμμένα, καὶ τὰ τούτων εὐογκότερα ἐν σαργάναις​41 ἀσταφίδων καὶ σύκων πλήρεσι, ἐγχειρίδια δὲ ἐν ἀμφιπορεῦσι​42 πυρῶν καὶ ἰσχάδων καὶ ἐλαιῶν, τὸν δὲ τῆς ἐπιβουλῆς ἡγεμόνα φρυγάνων ἐν ἐμφορήματι. καὶ εἰ μὲν μὴ γνωσθεῖεν​43 ὑπὸ τῶν ἐν τῇ πόλει, νυκτὸς γινομένης ἀθροίζεσθαι τοὺς ἐπιθησομένους δεῖ​44 καιρῷ ἐν ᾧ οἰνοῦνται οἱ πολῖται. καὶ πρῶτον μὲν λυθήτω​45 τὸ φόρημα διὰ τὸν ἡγεμόνα, ἔπειτα τοὺς ἄλλους τὰ ἄλλα λύσαντας δεῖ λαμβάνειν, καὶ τοὺς ἀμφιφορέας συντρίβειν διὰ τὸ συντόμως ἐπαίρειν· ἀπὸ σημείου τε​46 ἕκαστον προσηκόντως ὁπλίζεσθαι. καὶ τούτων τινὰς ἔχεσθαι πύργων τε καὶ τῶν τοῦ τείχους πυλῶν· καὶ πύργων μὲν διὰ τὸ διὰ σκάλης ἑτέρους ἀναδέχεσθαι, πυλῶν δὲ διὰ τὸ εἰσδέχεσθαι· καὶ τοὺς ἄλλους εἴς τε τὰ ἀρχεῖα​47 καὶ τὰς πολεμίας​48 οἰκίας​49 εἰστρέχειν.​50 εἰ δὲ πρὸ τῆς ἑσπέρας γνωσθεῖεν, τοῦ ἔργου δεῖ παραυτίκα​51 τούτους​52 ἔχεσθαι καθὼς προεδηλώθη· οὐ γὰρ ἄλλως εὖ βουλεύσῃ.

 p214  [link to English translation] LI. Περὶ κρυφίας ἐπιστολῶν εἰσπομπῆς (= Ch. 31.4 f.)

Τοῖς κεχρημένοις προδόταις ἀναγκαῖον εἰδέναι πῶς ἐπιστολὰς δεῖ αὐτοὺς εἰσπέμπειν. ἀπόστελλε γοῦν οὕτως. πεμπέσθω ἀνὴρ ἐν τῷ φανερῷ φέρων​53 ἐπιστολήν τινα περὶ ἄλλων πραγμάτων. τοῦ δὲ πορεύεσθαι μέλλοντος κρυφαίως αὐτοῦ εἰς τὸ τῶν ὑποδημάτων πέλμα ἐντεθήτω εἰς τὸ μεταξὺ βιβλίον καὶ καταραπτέσθω· πρὸς δὲ τοὺς πηλοὺς καὶ τὰ ὕδατα εἰς κασσίτερον ἐληλασμένον​54 γραφέσθω πρὸς τὸ μὴ ἀφανίζεσθαι ὑπὸ τῶν ὑδάτων τὰ γράμματα. ἀφικομένου δὲ πρὸς ὃν δεῖ​55 καὶ ἀναπαυομένου νυκτὸς ἀναλυέτω τὰς ῥαφὰς τῶν ὑποδημάτων καὶ ἐξελὼν ἀναγνούς τε καὶ​56 ἄλλα γράψας λάθρᾳ ἀποστελλέτω τὸν ἄνδρα, ἀνταποστείλας καὶ δούς τι​57 φέρειν φανερῶς· οὕτως γὰρ οὔτε ἄλλος οὔτε ὁ φέρων εἰδήσει.

[link to English translation] LII. Ἕτερον ἄλλο πανουργότερον (= Ch. 31.16‑19)

Ἀστράγαλον εὐμεγέθη δεῖ σε τρυπῆσαι τρυπήματα κδ, ἓξ​58 εἰς ἑκάστην πλευρὰν τοῦ ἀστραγάλου· ἔστω δὲ τὰ τρυπήματα στοιχεῖα. διαμνημόνευε δὲ ἀφ’ ἧς ἂν πλευρᾶς ἄρξηται τὸ ἄλφα καὶ τὰ ἐχόμενα ἅπερ ἐν ἑκάστῃ πλευρῇ γέγραπται. μετὰ δὲ ταῦτα ὅταν τινὰ θέλῃς ἐν αὐτῷ τίθεσθαι, λίνῳ δῆσαι. διαιροῦντα​59 δὲ δηλοῦν ἐν τῇ τοῦ λίνου διέρσει,​60 ἀρξάμενος ἐκ τῆς πλευρᾶς τοῦ ἀστραγάλου, ἐν ᾗ τὸ ἄλφα ἐστί, παρελθὼν τὰ ἐχόμενα  p216 τούτου γράμματα, ὅταν ἔλθῃς εἰς πλευρὰν οὗ τὸ ἰῶτα γράμμα ἐστί, δίειρον​61 καὶ πάλιν παρεὶς τὰ ἐχόμενα, ὅπου τὸ νῦ​62 εἶναι συμβαίνει δίειρον,​63 καὶ οὕτως τὰ τοῦ λόγου ἀντιγράφειν ἂν εἰς τὰ​64 τρυπήματα. δεήσεται δὲ τὸν ἀναγιγνώσκοντα ἀναγράφεσθαι εἰς δέλτον τὰ​65 δηλούμενα γράμματα ἐκ τῶν τρυπημάτων, ἀνάπαλιν γινομένης τῆς ἐξέρσεως​66 τῇ ἐνέρσει.67

[link to English translation] LIII. Ἕτερα περὶ τούτου παρὰ τῶν παλαιῶν πραχθέντα (= Ch. 31.31 f.; 31.23; 31.14; 31.33; 31.24)

Ἐπέμφθη γράμματά ποτε πολλάκις κατ’ Ἤπειρον​68 οὕτως χρησαμένων αὐτῶν. κυνὶ δεσμὸν​69 τεθεικότες περὶ τὸν αὐχένα ἐνέβαλον τοῦ ἱμάντος ἔσωθεν ἐπιστολήν, εἶτα​70 νυκτὸς τοῦτον ἀφῆκαν ἢ μέθ’ ἡμέραν πρὸς ὃν ἐξ ἀνάγκης ἤμελλεν ἥξειν, ὅθεν ἀπηνέχθη. ἔστι δὲ τοῦτο Θετταλόν.

(31.23) Ἄλλοι τινὲς εἰς βιβλίον γράψαντες ὡς λεπτότατον μακροὺς στίχους καὶ λεπτὰ γράμματα, ἵνα εὐογκότατα γένηται, εἶτα​71 ἐπὶ τοῦ ὤμου τοῦ χιτωνίσκου ὑποθέντες καὶ ἀποπτύξαντες, ἀνύποπτον ἐποίουν τὴν κομιδὴν τῆς ἐπιστολῆς.

(31.14) Ἄλλοι πάλιν ἐν τῷ τῆς δέλτου ξύλῳ γράψαντες κηρὸν ἐπέτηξαν καὶ ἄλλα εἰς τὸν κηρὸν ἔγραψαν. εἶτα ὅταν ἔλθῃ​72 παρ’ ὃν δεῖ​73 τὸν κηρὸν  p218 ἐκκνήσας​74 καὶ ἀναγνοὺς ὁμοιοτρόπους ἀνταπέστειλεν. (31.33) ἐγὼ δὲ τὰς παραγινομένας δέλτους​75 εὐθὺς ἀνοίγειν παραινῶ, (31.24) διότι τὰ εἰσπεμπόμενα μετὰ ἐπιβουλῆς πάνυ χαλεπὸν φυλάξαι.

[link to English translation] LIV. Ὑπορυσσόντων γνῶσις καὶ κώλυσις (= Ch. 37.1‑4)

Δεῖ τοὺς ὑπορύσσοντας ὧδε κωλύειν. ἐὰν δοκῇ ὑπορύσσεσθαι, ὡς βαθυτάτην​76 χρὴ τὴν ἐκτὸς τάφρον ὀρύσσεσθαι, ὅπως εἰς τὴν τάφρον τὸ ὑπόρυγμα ἀφίκηται καὶ οἱ​77 ὑπορύσσοντες ὀφθῶσιν. ἐὰν δέ σοι ὑπάρχῃ καὶ τειχίον τειχίσαι εἰς αὐτὴν ὡς ἰσχυροτάτων καὶ μεγίστων λίθων.​78 ἐὰν δὲ μὴ ὑπάρχῃ τειχίσαι λίθοις, ξύλων φορυτὸν​79 κόμιζε. ἐὰν δὲ τὰ ὑπορύγματα τῇ τάφρῳ προσπέσῃ, ἐμβάλλων τὸν​80 φορυτὸν ἔμπρησον καὶ τὰ ἄλλα κατασκέπασον, ὅπως ὁ καπνὸς εἰς τὸ διόρυγμα πορεύσηται καὶ κακῶς ποιῇ​81 τοὺς ἐν τῷ ὀρύγματι ὄντας· συμβαίνει γὰρ πολλοὺς ὑπὸ καπνοῦ ἀπολέσθαι. λυμανεῖ δὲ τοὺς ὑπορύσσοντας​82 σφῆκας καὶ μελίσσας ἀφεὶς εἰς τὸ διόρυγμα. χρὴ δὲ καθ’ ὃν ἂν ὀρύσσουσι τόπον ἀντορύσσειν καὶ ὑπαντᾶν.

[link to English translation] LV. Περὶ τοῦ τοὺς ὑπορύσσοντας μὴ βλάπτεσθαι (= Ch. 37.8 f.)

Τοῖς ὑπορύσσειν μέλλουσιν οὕτως ἂν γένοιτο περίφραγμα ἰσχυρώτατον. χρὴ δύο ἁμαξῶν τοὺς  p220 ῥυμοὺς εἰς ταὐτὸ συνδῆσαι, συμπετάσαντα κατὰ τὸ ἕτερον μέρος τῆς ἁμάξης, ὅπως μετεωρισθῶσιν οἱ ῥυμοὶ εἰς ταὐτὸ νεύοντες. ἔπειτα οὕτως ἐπισυνδεῖν ἄλλα ξύλα τοῖς​83 ῥυμοῖς καὶ ἄλλα περιφράγματα ἐπάνω, τὰ δὲ πηλῷ καλύψαι. εἴη ἂν οὖν τοῦτο​84 προσάγειν ὅπου βούλει τοὺς τροχοὺς καὶ ἀπάγειν,​85 ὑπὸ δὲ τούτῳ τῷ φράγματι τοὺς ὑπορύσσοντας εἶναι.

[link to English translation] LVI. Δολίευμα (= Ch. 39.1 f.)

Τοὺς πολιορκουμένους οὕτως δεῖ δολιεύεσθαι· ἐν ταῖς πύλαις εἰς τὸ ἔσω μᾶλλον μέρος ὀρύξαντας τάφρον ἔνθεν καὶ ἔνθεν πάροδον λιπεῖν καὶ προάγειν τῶν πολεμίων, ὥστε τινας συνδραμεῖν εἰς τὴν πόλιν. χρὴ γοῦν ἔνθεν καὶ ἔνθεν παρὰ τὰς λελειμμένας​86 παρόδους εἰστρέχειν. τοὺς δὲ τῶν πολεμίων συντρέχοντας εἰκός ἐστιν ἐμπεσεῖν μὴ​87 προειδότας τὴν τάφρον κεκρυμμένης αὐτῆς οὔσης.

[link to English translation] LVIa. Ἄλλο δι’ οὗπερ
ὅσους ἂν θέλωμεν τῶν πολεμίων κατάσχωμεν (= Ch. 39. 2‑4)

Τῶν εἰσερχομένων πολεμίων ὅσους κατέχειν βουληθῶμεν ἄν, οὕτως​88 ποιήσωμεν. ἐάσωμεν εἰσιέναι ὅσους ἂν ἡμῖν ᾖ​89 εὐχερὲς κτεῖναι· προετοιμάσθω δὲ ἄνωθεν ἀπὸ τοῦ μεσοπύλου ἔσω​90 τῶν πυλῶν πύλη​91 ὡς παχυτάτη· καὶ σεσιδηρῶσθαι  p222 αὐτὴν ἣ​92 ὅταν οὐ βούλῃ ὑπολαβεῖν τοὺς εἰστρέχοντας πολεμίους σχῇ. ταύτην ἄφες ὀρθὴν καὶ αὕτη τέ τινας ἢ πολλοὺς φερομένους διαφθερεῖ​93 καὶ τοὺς πολεμίους σχήσει​94 μὴ εἰσιέναι· ἅμα δὲ καὶ οἱ ἐπὶ τῷ τείχει βαλλέτωσαν πρὸς​95 ταῖς πύλαις πολεμίους.

[link to English translation] LVII. Πῶς δι’ ὀλίγων ἀνθρώπων μεγάλης πόλεως φυλακὴ γενήσεται (= Ch. 40.1; 40.4 f.)

Ἐὰν ἡ πόλις μεγάλη ᾖ, καὶ μὴ ἱκανοὶ ὦσιν οἱ ἐν τῇ πόλει ἄνθρωποι περιίστασθαι καὶ κυκλοῦν τὴν πόλιν, τοῖς δὲ ὑπάρχουσι θέλῃς αὐτὴν διαφυλάξαι, δεῖ τῆς πόλεως ὅσα ἂν ᾖ εὐπρόσοδα οἰκοδομεῖν ὑψηλὰ ἐκ τῶν ὑπαρχόντων, ὡς ἐάν τινες τῶν πολεμίων βίᾳ ἢ λάθρᾳ ἀναβῶσιν ἐν ἀπειρίᾳ γινόμενοι μὴ δύνωνται καταπηδᾶν. παρὰ δὲ τὰ ᾠκοδομημένα​96 ἔνθεν καὶ ἔνθεν φυλασσόντων οἱ ὑπάρχοντες ἄνθρωποι, ἵνα τοὺς καταπηδῶντας ἀπὸ τῶν ὑψηλῶν διαφθείρωσιν. (40.4 f.) ἀλλὰ μὴν καὶ γυναίων ἐνόντων καὶ γερόντων καὶ παιδαρίων, τούτων ἐπιεικέστατα σώματα διαμορφοῦν καὶ ὁπλίζειν ὡς εἰς ἄνδρας μάλιστα. ἀντὶ δὲ ὅπλων διδόναι τούς τε κάδους​97 καὶ τὰ τούτοις ὁμότροπα δόντας​98 χαλκώματα περιάγειν τοῦ τείχους, βάλλειν δὲ ἢ καὶ ἀκοντίζειν μηδαμῶς ἐᾶν· κατάδηλον γὰρ γύναιον πόρρωθεν βάλλον.99

 p224  [link to English translation] LVIII. Περὶ τοῦ στρατιώτας ὀλίγους ὄντας πολλοὺς φαίνεσθαι (= Ch. 40.6 f.)

Ἐὰν ἐπὶ τῷ τείχει ἢ χάρακι βούλῃ τοὺς περιόδους πλείω τῶν ὄντων φαίνεσθαι, χρὴ περιιέναι ἐπὶ δύο, ἔχοντας τὰ δόρατα τὸν πρῶτον στίχον ἐπὶ τῷ ἀριστερῷ ὤμῳ, τὸν δὲ ἕτερον ἐπὶ τῷ δεξιῷ· καὶ οὕτως φανοῦνται εἰς τέσσαρας. ἐὰν δὲ ἐπὶ​100 τρία περιίωσι,​101 τὸν μὲν πρῶτον ἄνδρα ἐπὶ τῷ δεξιῷ ὤμῳ ἔχειν τὸ δόρυ, τὸν δὲ ἕτερον ἐπὶ τῷ ἀριστερῷ, καὶ οὕτω φανοῦνται εἷς​102 δύο.


Critical Notes:

1 Reiske: τοῦ MSS.

[decorative delimiter]

2 Dindorf: κεραμμαῖα or κεραμαῖα MSS.

[decorative delimiter]

3 These two words added by Casaubon.

[decorative delimiter]

4 Added by Casaubon.

[decorative delimiter]

5 Casaubon: μέχρι MSS.

[decorative delimiter]

6 Scaliger: τηρῆσαι MSS.

[decorative delimiter]

7 Added by Reiske.

[decorative delimiter]

8 This testimony is not given by R. Schöne. The citation of Aeneas involves an obvious anachronism.

[decorative delimiter]

9 For these excerpts we give R. Schöne's constitution of the text, noting only those points at which some change seems necessary.

[decorative delimiter]

10 Meursius: ἐρύματι MSS.

[decorative delimiter]

11 Boivin: ἵνα οὖν MSS.

[decorative delimiter]

12 Boivin: ἐπισχεῖν MSS.

[decorative delimiter]

13 Cod. Monac. 195 m2.

[decorative delimiter]

14 Boivin: προτεινομένῳ MSS.

[decorative delimiter]

15 Aeneas: ἐμβάλλονται or ἐμβάλλοντας MSS.

[decorative delimiter]

16 Aeneas: δὲ ἑνὶ MSS.

[decorative delimiter]

17 Paris. 2441.

[decorative delimiter]

18 After this word the MSS. have τὸ.

[decorative delimiter]

19 Boivin: πνεῖσθαι MSS.

[decorative delimiter]

20 μὲν οὔσης Boivin.

[decorative delimiter]

21 δυσπροσοδώτατον ᾖ later MSS.: others δυσπροσοδότατον ἡ.

[decorative delimiter]

22 Boivin adds εἶναι.

[decorative delimiter]

23 Aeneas: εἰσὶν MSS.

[decorative delimiter]

24 Boivin: λανθάνει MSS.

[decorative delimiter]

25 Boivin: αυτόμολις MSS.

[decorative delimiter]

26 Aeneas: ἀνύεσθαι MSS.

[decorative delimiter]

27 Aeneas: ἀποτέρων MSS.

[decorative delimiter]

28 Meursius and Cod. Paris. 2437.

[decorative delimiter]

29 Cod. Paris. 2437.

[decorative delimiter]

30 Boivin: εμβαίνοντα MSS.

[decorative delimiter]

31 Boivin: ἐκτέθηται MSS.

[decorative delimiter]

32 Boivin:  MSS.

[decorative delimiter]

33 Later MSS.:  older MSS.

[decorative delimiter]

34 Aeneas: τοξότοξεύματαº MSS.

[decorative delimiter]

35 Aeneas: ἱμάτιον MSS.

[decorative delimiter]

36 Aeneas: ἐνλιμενισταὶ MSS.

[decorative delimiter]

37 R. Schöne: εἰ ταῦτα MSS.

[decorative delimiter]

38 Aeneas: ῥιπτοῖς MSS.

[decorative delimiter]

39 Köchly and Rüstow in Aeneas: ἱστοῖς MSS.

[decorative delimiter]

40 Aeneas: ἄγεσιν MSS.

[decorative delimiter]

41 Aeneas: σπαργάναις MSS.

[decorative delimiter]

42 ἀμβιβορεῦσι, ἀμφιβορεῦσι MSS.

[decorative delimiter]

43 Editors: ἡ μὲν μὴ ἐγνώσθη MSS. (The text before Boivin had εἰ.)

[decorative delimiter]

44 Boivin: δὴ MSS.

[decorative delimiter]

45 R. Schöne: λυθῆ MSS.

[decorative delimiter]

46 Boivin: σημειοῦται MSS.

[decorative delimiter]

47 Boivin: ἀρχαῖα MSS.

[decorative delimiter]

48 Editors: πολέμου MSS.

[decorative delimiter]

49 Boivin: οἰκείας MSS.

[decorative delimiter]

50 Cod. Paris. 2441.

[decorative delimiter]

51 Boivin: παρ’ αὐτὰ MSS.

[decorative delimiter]

52 Editors: τούτου MSS.

[decorative delimiter]

53 Boivin: φανερῶν MSS.

[decorative delimiter]

54 Meineke on Aeneas: ἡλασμένον MSS.

[decorative delimiter]

55 Later MSS.: δὴ earlier MSS.

[decorative delimiter]

56 Boivin: τὰ MSS.

[decorative delimiter]

57 Boivin: τε MSS.

[decorative delimiter]

58 Aeneas: ἐξ ὧν MSS.

[decorative delimiter]

59 Editors: διαιροῦνται MSS.

[decorative delimiter]

60 Casaubon on Aeneas: διαιρέσει MSS.

[decorative delimiter]

61 Hercher on Aeneas: τοῦ ἰῶτα MSS.

[decorative delimiter]

62 Aeneas: διήρον MSS.

[decorative delimiter]

63 Orelli and Williams on Aeneas: ὅπου εἶναι MSS.

[decorative delimiter]

64 Boivin: ἀντιγράφειν ἄριστα MSS. (ἀντιγράφει ἐν P1)

[decorative delimiter]

65 Aeneas: δέλτα τὸν MSS.

[decorative delimiter]

66 Boivin: ἐξισώσεως MSS.

[decorative delimiter]

67 Casaubon on Aeneas: ἐνάρξει MSS.

[decorative delimiter]

68 Aeneas: κατήπειρον MSS.

[decorative delimiter]

69 Boivin: δεσμὼν or δεσμῶν MSS.

[decorative delimiter]

70 Added by Boivin.

[decorative delimiter]

71 Aeneas: εἰς τὸν MSS.

[decorative delimiter]

72 Aeneas: ὅτε ἦλθες MSS.

[decorative delimiter]

73 Aeneas: δὴ MSS.

[decorative delimiter]

74 Aeneas: ἐκκινήσας MSS.

[decorative delimiter]

75 Added by the editors from Aeneas.

[decorative delimiter]

76 Aeneas: βαθὺ MSS.

[decorative delimiter]

77 Added from Aeneas.

[decorative delimiter]

78 Aeneas: μεγιστοτάτων MSS.

[decorative delimiter]

79 Aeneas: ξυλοφευκτὸν MSS.

[decorative delimiter]

80 Boivin: ἐμβάλλοντας MSS.

[decorative delimiter]

81 Aeneas: ποιεῖ MSS.

[decorative delimiter]

82 R. Schöne (κατορύσσοντας or ἀντορύσσοντας Boivin): τορύσσον τὰς MSS.

[decorative delimiter]

83 Editors:  MSS.

[decorative delimiter]

84 Editors: εἴη οὖν τούτους MSS. (τοῦτο Boivin).

[decorative delimiter]

85 Boivin: ἐπάγειν MSS.

[decorative delimiter]

86 Aeneas: λελημένας MSS.

[decorative delimiter]

87 Added from the text of Aeneas.

[decorative delimiter]

88 Editors: οὕτως ἂν MSS.

[decorative delimiter]

89 Editors: ἐστὶν MSS.

[decorative delimiter]

90 Editors: ἕως MSS.

[decorative delimiter]

91 Added by the editors from Aeneas.

[decorative delimiter]

92 Editors: ὡς καὶ . . . ἢ MSS. ( Boivin).

[decorative delimiter]

93 Capps from Orelli on Aeneas: διαφθείρει MSS.

[decorative delimiter]

94 Added from Aeneas.

[decorative delimiter]

95 Aeneas: πρὸ MSS.

[decorative delimiter]

96 Aeneas: οἰκοδομημένα MSS.

[decorative delimiter]

97 Aeneas: κλάδους MSS.

[decorative delimiter]

98 Aeneas: δόντες MSS.

[decorative delimiter]

99 Editors from Aeneas: μᾶλλον MSS.

[decorative delimiter]

100 Added by Boivin.

[decorative delimiter]

101 Later MSS.: περιῶσι earlier MSS.

[decorative delimiter]

102 Aeneas: εἰς MSS.


[image ALT: Valid HTML 4.01.]

Page updated: 20 Jul 13