ΟΝΑΣΑΝΔΡΟΥ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ

 p394  VI. [Περὶ τοῦ ἄγειν ἐν τάξει τὸ στρατόπεδον]​1

1 Ἀγέτω δὲ τὸ στράτευμα πᾶν ἐν τάξει, κἂν μήπω μέλλῃ συμβάλλειν, ἀλλὰ διὰ μακρᾶς ὁδοῦ περαιοῦσθαι καὶ πολλῶν ἡμερῶν ἀνύειν πορείαν, καὶ ἐν τῇ φιλίᾳ καὶ ἐν τῇ πολεμίᾳ· διὰ μὲν τῆς φιλίας,​2 ἵνα ἐθίζηται​3 τὰ στρατεύματα μένειν ἐν τάξει καὶ συμφυλάττειν τοὺς ἰδίους λόχους καὶ ἕπεσθαι τοῖς ἡγεμόσιν, διὰ δὲ τῆς πολεμίας πρὸς τὰ ἐξαίφνης ἐπιβουλὰς γιγνομένας, ἵνα μὴ ἐν ὄξει καιρῷ​4 θορυβούμενοι καὶ​5 ἐπαναθέοντες καὶ ἄλλοι πρὸς ἄλλους φερόμενοι​6 μηδὲν μὲν ἀνύσωσι φθασθέντες,​7 πολλὰ δὲ καὶ​8 δεῖνα πάθωσιν, ἀλλ’ ἅμα καὶ εἰς πορείαν​9 ὦσιν ἐπιδέξιοι καὶ εἰς μάχην εὐτρεπεῖς,​10 ἔχοντες καὶ τὸ σύνθημα​11 καὶ ἀλλήλους ἐν τάξει βλέποντες.​12 2 συστέλλειν δὲ πειράσθω τὴν πορείαν​13 τοῦ στρατεύματος, ὡς ἑνὶ μάλιστα, πρὸς ὀλίγον, καὶ διὰ τοιούτων, ἂν δυνατὸν ᾖ, χωρίων ἀγέτω τὰς τάξεις, δι’ ὧν οὐκ ἂν ἐκθλιβόμεναι στεναὶ καὶ οὐκ ἔχουσαι πλάτος ἐκ πλευρᾶς ἐπὶ μήκιστον ἐκταθεῖεν· 3 καὶ γὰρ εὐπαθέστεραι​14 γίγνονται​15 πρὸς τὰς αἰφνιδίους τῶν  p396 πολεμίων ἐπιφανείας αἱ τοιαῦται καὶ ἥκιστα δραστήριοι· ἂν τε γάρ σφισι κατὰ μέτωπον ὑπαντήσωσιν οἱ πολέμιοι πλατύτεροι τεταγμένοι, ῥᾳδίως αὐτοὺς τρέπονται, καθάπερ οἱ τοὺς ἐπὶ κέρως ὄντας ἐν ταῖς μάχαις κυκλούμενοι, ἄν τε κατὰ μέσην τὴν δύναμιν ἐκ πλευρᾶς ἐπιβάλωσι,​16 ταχὺ διέσπασαν αὐτῶν τὴν πορείαν καὶ διέκοψαν — ἐπιστρεψάντων γὰρ αὐτῶν εἰς φάλαγγα πρὸς ἄμυναν ἀσθενὴς ἡ μάχη γίνεται​17 καὶ οὐκ ἔχουσα βάθος —, ἐάν​18 τε τοῖς κατόπιν, ἡ​19 κατὰ νώτου μάχη δεινὴ​20 καὶ προφανῆ τὸν ὄλεθρον ἔχουσα, κἂν ἐπιστρέψαι δὲ τολμήσωσιν εἰς μέτωπον, ἡ αὐτὴ​21 γίγνεται μάχη τοῖς ἐν τῇ πρωτοπορείᾳ τεταγμένοις· ταχὺ γὰρ αὐτοὺς περιστήσονται. 4 συμβαίνει δὲ καὶ τὰς παραβοηθείας δυσχερεῖς καὶ ἀπράκτους γίνεσθαι·​22 τῶν γὰρ ἀπὸ τῆς οὐραγίας τοῖς εἰς τὴν πρωτοπορείαν βουλομένων​23 βοηθεῖν ἢ τῶν πρώτων τοῖς κατόπιν βραδεῖα ἡ ἄφιξις καὶ οὐ κατὰ καιρὸν​24 γίγνεται, διὰ πολλῶν, ὧν ὑστεροῦσιν ἢ προηγοῦνται, σταδίων ἰέναι προθυμουμένων.

5 Ἡ δὲ συνεσταλμένη πορεία καὶ τετράγωνος ἡ μὴ πάνυ​25 παραμήκης εἰς πάντα καιρὸν εὐμεταχείριστός​26 ἐστι καὶ ἀσφαλής. ἔστι δ’ ὅτε καὶ​27 συνέβη τι τοιοῦτον​28 ἐκ τῶν ἐκτεινομένων στρατευμάτων, ὥστε​29 Πανικὰ καὶ πτοίας​30 ἀμφιδόξους  p398 ἐμπίπτειν· ἐνίοτε γὰρ οἱ πρῶτοι καταβεβηκότες ἐξ ὀρεινῶν εἰς ψιλὰ καὶ ἐπίπεδα χωρία​31 θεασάμενοι τοὺς κατόπιν ἐπικαταβαίνοντας ἔδοξαν εἶναι πολεμίων ἔφοδον, ὥστε μελλῆσαι​32 προσβάλλειν ὡς ἐχθροῖς, τινὰς δὲ καὶ εἰς χεῖρας ἐλθεῖν ἤδη.

6 Λαμβανέτω δὲ τὴν θεραπείαν καὶ τὰ ὑποζύγια καὶ τὴν ἀποσκευὴν ἅπασαν ἐν μέσῃ τῇ​33 δυνάμει καὶ μὴ χωρίς· ἂν δὲ μὴ τὰ κατόπιν ἀσφαλῆ πάνυ καὶ εἰρηναῖα νομίζῃ, καὶ τὴν οὐραγίαν ἐκ τῶν ἐρρωμενεστάτων καὶ ἀνδρειοτάτων συνιστάσθω, μηθὲν​34 διαφέρειν αὐτὴν οἰόμενος πρὸς τὰ συμβαίνοντα τῆς πρωτοπορείας.

7 Προπεμπέτω δὲ ἱππεῖς τοὺς διερευνησομένους τὰς ὁδούς, καὶ μάλισθ’, ὅτ’ ἂν ὑλώδεις καὶ περικεκλασμένας​35 λόφοις ἐρημίας διεξίῃ· πολλάκις γὰρ ἐνέδραι πολεμίων ὑποκαθέζονται,​36 καὶ λαθοῦσαι μὲν ἔστιν ὅτε τὰ ὅλα συνέτριψαν τῶν ἐναντίων πράγματα, μὴ λαθοῦσαι δὲ διὰ μικρᾶς φροντίδος φρόνησιν μεγάλην ἐμαρτύρησαν τῷ πολεμίῳ​37 στρατηγῷ. 8 τὴν μὲν γὰρ πεδιάδα καὶ ψιλὴν ἡ πάντων ὄψις ἱκανὴ προερευνήσασθαι·​38 καὶ γὰρ κονιορτὸς ἀναφερόμενος​39 μέθ’ ἡμέραν​40 ἐμήνυσεν τὴν τῶν πολεμίων ἔφοδον, καὶ πυρὰ καιόμενα​41 νύκτωρ ἐπύρσευσεν​42 τὴν ἐγγὺς στρατοπεδεῖαν.

9 Ἀγέτω δὲ​43 τὰς δυνάμεις, μὴ μέλλων μὲν ἐκτάξειν  p400 εἰς μάχην, ἐὰν​44 ἐπείγηταί τι φθάνειν συντομώτερον, εἰ ἀσφαλὲς εἶναι νομίζοι, καὶ νύκτωρ· μέλλων δὲ κρίνειν ἅμα​45 τῷ​46 σύνοπτον​47 γενέσθαι τοῖς πολεμίοις εὐθὺς​48 τὰ πράγματα διὰ μάχης σχολῇ​49 προΐτω καὶ μὴ πολλὴν ἀνυέτω· πολλάκις​50 γὰρ πρὸ τῶν κινδύνων ὁ κόπος ἐδαπάνησεν τὴν ἀκμὴν​51 τῶν σωμάτων.

10 Διοδεύων δὲ συμμαχίδα γῆν παραγγελλέτω τοῖς στρατεύμασιν ἀπέχεσθαι τῆς χώρας, καὶ μήτ’ ἄγειν τι μήτε​52 φθείρειν· ἀφειδὲς γὰρ πλῆθος ἅπαν ἐν ὅπλοις, ὅτ’ ἂν ἔχῃ τὴν τοῦ δύνασθαί τι ποιεῖν ἐξουσίαν, καὶ ἡ ἐγγὺς ὄψις ἀγαθῶν​53 δελεάζει τοὺς ἀλογίστους ἐπὶ πλεονεξίαν· μικραὶ δὲ προφάσεις​54 ἢ ἀπηλλοτρίωσαν συμμάχους ἢ καὶ παντελῶς​55 ἐξεπολέμωσαν. 11 τὴν δὲ τῶν πολεμίων φθειρέτω καὶ καιέτω καὶ τεμνέσθω·​56 ζημία γὰρ χρημάτων καὶ καρπῶν ἔνδεια μειοῖ πόλεμον, ὡς περιουσία​57 τρέφει. προανατεινέσθω​58 μέντοι πρῶτον, ὃ μέλλει ποιεῖν· πολλάκις γὰρ ἡ τοῦ μέλλοντος ἔσεσθαι δεινοῦ​59 προσδοκία συνηνάγκασε, πρὶν ἢ παθεῖν, ὑποσχέσθαι τι τοὺς κινδυνεύοντας ὧν πρότερον οὐκ ἐβουλήθησαν​60 ποιεῖν· ἐπειδὰν δ’ ἅπαξ πάθωσιν, ὡς​61 οὐδὲν ἔτι χεῖρον ὀψόμενοι τῶν λοιπῶν καταφρονοῦσιν. 12 εἰ δὲ πολὺν ἐν τῇ πολεμίᾳ μέλλει62  p402 καταστρατοπεδεύειν χρόνον, τοσαῦτα καὶ τοιαῦτα φθειρέτω​63 τῆς χώρας ὧν αὐτὸς οὐχ ἕξει χρεῖαν, ἄττα δὲ ἀναγκαῖα​64 φυλαχθέντα τοῖς φιλίοις​65 ἔσται, τούτων φειδέσθω.66

13 Τῶν δὲ δυνάμεων ἐκπεπληρωμένων μήτ’ ἐπὶ τῆς ἰδιοκτήτου​67 μήτ’ ἐπὶ τῆς ὑπηκόου μήτ’ ἐπὶ τῆς συμμαχίδος καθεζόμενος ἐγχρονιζέτω χώρας· τοὺς γὰρ ἰδίους ἀναλώσει καρποὺς καὶ ζημιώσει πλέον τοὺς φίλους ἢ τοὺς πολεμίους· μεταγέτω​68 δ’ ὡς θᾶττον, ἐὰν ἀκίνδυνα ᾖ τὰ οἴκοι,​69 τὰς δυνάμεις· ἐκ γὰρ τῆς πολεμίας, εἰ μὲν εἴη δαψιλὴς καὶ εὐδαίμων, τροφὴν ἕξει καὶ ἄφθονον,​70 εἰ δὲ μή, τήν γε φιλίαν​71 οὐ λυμανεῖται, πολλὰ δ’ ὅμως​72 καὶ ἀπὸ λυπρᾶς​73 τῆς ἀλλοτρίας ἕξει πλεονεκτήματα.

14 Φροντιζέτω δὲ περί τε ἀγορὰς καὶ τῆς τῶν ἐμπόρων καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν παραπομπῆς,​74 ἵν’ ἀκινδύνου τῆς παρουσίας σφίσιν οὔσης​75 ἀόκνως παρακομίζωσι​76 τὸν εἰς τὰ ἐπιτήδεια φόρτον.

---

The Loeb Editor's Notes:

1 Om. F (whole title): in text GH.

2 FC (καὶ πολεμίᾳ): καὶ ἐν τῇ π. . . . φιλίας om. vPGH.

3 FCENR: ἐθίζεται PGH: ἐθίζεσθαι v.

4 ἐπιβολὰς Schwebel.

5 καιροῦ vGH.

6 Om. καὶ . . . φερόμενοι CH (added in margin by m1 [?]).

7 φθάσαντες vGH.

8 Om. H (end of line).

9 ἐς πορείαν v: εὐπορείαν GH.

10 FC: εὐπρεπεῖς vGH.

11 In GH in marg. περὶ τοῦ ἔχειν σύνθημα τὸν λαόν (which Rigaltius found in three MSS. and which appears also in A m2, absurd as a chapter heading.

12 βλέποντας F.

13 FC: στρατείαν vPGH.

14 εὐπαθέστερον R: ευπαθέστεροι v.

15 γίγνωνται GH.

16 F: ἐπιβάλλωσιν vGH: ἐπιβάλωσιν Koraes (Köchly).

17 F: γίγνεται GH Köchly.

18 ἐὰν . . . ἔχουσα om. R.

19 ἦ F.

20 Köchly: δεινὴ μάχη κ. π. τ. ὀ. ἔ. βάθος· κἂν F: δεινὴ μάχη ὁμοίως κ. π. ποιεῖται τ. ὀ. ὡσαύτως (ὡς αὕτως G, ὡς αὔτως H) οὐκ ἔχουσα βάθος κἂν vGH. The order δεινὴ μάχη is defended by von Rohden.

21 αὐτὴ GH.

22 FGH: γίγνεσθαι A m2 Köchly.

23 βουλομένοις R.

24 καιρῶν F.

25 ἢ μὴ πάνυ C (Capps): ἤπερ ἡ πάνυ vGH.

26 εὐμεταχείριστοσº F.

27 Köchly: τι F: om. vGH.

28 τοσούτων F.

29 Om. vGH.

30 Köchly: om. AB(F?): πτύας ποιὰς PGH: πανικὰς πτοίας ποιὰς R: πανικὰ καὶ ποῖαν τινὰς EN.

31 χωρεῖα GH.

32 μελῆσαι vGH.

33 δυνάμει . . . οὐραγίαν Köchly (in part after Schwebel and Koraes): δυνάμει χωρὶς ἂν μὴ τὰ κατόπιν (κατὄπιν F) ἀσφαλῆ πάλιν καὶ εἰρηναῖα νομίζῃ (νομίζη F) εἰ δὲ καὶ μὴ (μὴ καὶ F) τὴν οὐραγίαν Ω.

34 F: μηδὲν vGH.

35 περικεκλεισμένους v: περικεκλεισμένας GH.

36 FC: ὑπερκαθέζονται GH.

37 F (τῶ πολεμίω) πολεμίων vGH: τῷ τῶν πολεμίων Köchly.

38 FC: ψιλὴν πάντων ὄψις (ὅψις GH) καὶ μὴ προερευνήσαντός τινος (‑νήσαντος τινὸς GH) ἐδήλωσεν vGH.

39 FCD: ἀναφαινόμενος vGH.

40 FC: καθ’ ἡμέραν vGH.

41 FC: πυρακτούμενα vGH.

42 F: ἐπύρσευσαν A m2 GH (v?) Köchly.

43 δὴ F.

44 F: μάχην μέθ’ ἡμέραν (μεθἡμέραν G) ἐὰν δὲ ἐπείγηται vGH.

45 FC: εὐθὺς ENAm2GH and the MSS. of Rigaltius.

46 τὸ R.

47 σύνοπτοσº F corr. by AB.

48 FC: om. ENA m2 GH and the MSS. of Rigaltius.

49 σχολὴ GH and the MSS. of Rigaltius.

50 With this word F indicates the beginning of a new section instead of after σωμάτων below.

51 ἀγμὴν GH.

52 μὴ θιγεῖν (θήγειν GH) τινὸς μηδὲ vGH.

53 τῶν ἀγαθῶν vGH.

54 Köchly: ἐπίπλεον ἕξει αἱ μακραὶ δὲ προφάσεις F: ἐπὶ πλεονεξίᾳ· μικρᾷ (μικρὰ GH) δὲ προφάσει vGH.

55 ἢ (ἣ GH) παντελῶς vGH.

56 τεμνέτω vGH.

57 ὥσπερ ἡ οὐσία vGH.

58 ENP (margin) V (margin) G (margin) H (margin): πρὸσº ανατεινέσθω F: προανατιθέσθω P: πρὸἀνατιθέσθω GH.

59 δεινοῦ ἔσεσθαι vGH.

60 οὐκ ἠβουλήθησαν vGH.

61 FC: om. vGH.

62 ἂν . . . μέλλῃ (μέλλη GH) vGH.

63 φθειρέσθω v.

64 ἂν καὶ ἃ F.

65 FC: φίλοις vGH.

66 Köchly: φείδεσθαι Ω.

67 FC: μήτ’ ἐπὶ τῆς ἰδιοκτήτου vGH: μήτ’ ἐπὶ τῆς ὑπηκόου om. R.

68 With this word F indicates the beginning of a new section.

69 ἀκίνδυνον ἦ οἴκοι vPGH.

70 τρυφὴν . . . ἀφθονίαν vPGH.

71 τὴν τελέαν R.

72 δι’ ὅμως RGH.

73 λαμπρᾶς EFNPRH (λαμπρὰς G) Saguntinus and Camerarius.

74 ἢ καταθάλατταν ἢ παραπομπηςº F.

75 οὕτως P: οὕτω EN.

76 παρακομίζουσι PGH.

◂ previous						next ▸
Images with borders lead to more information. The thicker the border, the more information. (Details here.)
ΑΝΩ:		Onasander	Ἀρχαία Στρατιωτική Ἱστορία	Στρατιωτικὴ Ἱστορία	Εἴσοδος
			Κλασικά Κείμενα	ΛακουσΚούρτιος
A page or image on this site is in the public domain ONLY if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information.

Προσιτότητα