ΟΝΑΣΑΝΔΡΟΥ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ

 p414  (X.) β´. [Περὶ προνομῶν]​1

7 Σωφρονείτω δὲ περὶ τὰς προνομὰς καὶ μὴ ἐφιέτω ταῖς δυνάμεσιν,​2 ἐπειδὰν εἰς εὐδαίμονα πολεμίων εἰσβάλῃ​3 χώραν, ἀτάκτως φέρεσθαι πρὸς τὰς ὠφελίας·​4 αἱ γὰρ μέγισται συμφοραὶ κἂν τοιοῖσδε​5 γίγνονται·​6 πολλάκις γὰρ ἀτάκτοις καὶ σποράσι περὶ τὴν λείαν σεσοβημένοις​7 ἐπιπεσόντες οἱ πολέμιοι καὶ διὰ τὸ ἀσύντακτον τοῦ πλήθους καὶ διὰ τὸ βαρεῖς εἶναι​8 τοὺς ἀποχωροῦντας ταῖς ὠφελείας οὔτε τοῖς ὅπλοις χρῆσθαι δυναμένους οὔτ’​9 ἀλλήλοις ἐπικουρῆσαι πολλοὺς διέφθειραν. 8 εἰ δέ τινες δίχα τοῦ τὸν στρατηγὸν κελεῦσαι προνομεύοιεν,​10 οὗτοι κολαζέσθων.​11 αὐτός γε μὴν​12 ὅτ’ ἂν ἐπὶ τὴν λείαν ἐκπέμπῃ,​13 τοῖς ψιλοῖς καὶ ἀνόπλοις συνταττέτω​14 μαχίμους ἱππεῖς καὶ πεζούς, οἳ​15 περὶ μὲν τὴν λείαν οὐκ ἀσχολήσονται,​16 μένοντες δὲ ἐν τάξει παραφυλάξουσι​17 τοὺς προνομεύοντας, ἵν’ ᾖ σφισιν ἀσφαλὴς ἡ ἀποχώρησις.18

 p416  γ´. [Περὶ κατασκόπων]​19a

9 Εἰ δὲ συλλάβοι ποτὲ κατασκόπους, μὴ μιᾷ κεχρήσθω γνώμῃ· ἀλλ’, ἐὰν μὲν ἀσθενέστερα τὰ ἴδια ἤπερ​20 τὰ παρὰ τῶν πολεμίων εἶναι νομίζῃ,​21 κτεινάτω​22 τούτους, ἂν​23 δὲ καὶ ὁπλισμῷ καλῶ κεχρημένος ᾖ καὶ παρασκευαῖς ἐντελέσι​24 καὶ δυνάμει πολλῇ καὶ εὐεξίᾳ σωμάτων καὶ πειθηνίῳ στρατεύματι καὶ ἡγεμόσιν ἀρίστοις καὶ ἐμπειρίᾳ μεμελετημένῃ, παραλαβὼν τοὺς κατασκόπους καὶ ἐν κόσμῳ τὴν στρατιὰν​25 ἐπιδειξάμενος οὐκ ἂν ἁμάρτοι ποτὲ καὶ ἀθώους ἀποπέμψας.​26 τὰ μὲν γὰρ πλεονεκτήματα τῶν ἀντιπολέμων​27 ἀγγελλόμενα φοβεῖσθαι συνηνάγκασεν, τὰ δ’ ἐλαττώματα θαρρεῖν παρεστήσατο.

δ´. [Περὶ νυκτοφυλάκων]​19b

10 Φύλακας δὲ καταταττέτω καὶ πλείους, ἵν’​28 ἐν μέρει διελόμενοι​29 τὴν τῆς νυκτὸς ὥραν οἱ μὲν ὑπνοῦν​30 οἱ δὲ γρηγορεῖν​31 αἱρῶνται·​32 οὔτε γὰρ ἀναγκαστέον οὔθ’ ὑπισχνουμένοις πιστευτέον ὅλην ἀγρυπνήσειν​33 νύκτα τοὺς αὐτούς·​34 εἰκὸς γάρ​35 ποτε​36 καὶ παρὰ γνώμην ἐνδιδόντων τῶν μελῶν αὐτόματον ὕπνον ἐπελθεῖν. 11 ὀρθοὶ δ’ ἑστῶτες φυλαττόντων·​37 αἱ γὰρ καθέδραι καὶ ἀναπτώσεις  p418 συνεκλύουσαι​38 τὰ σώματα μαραίνουσιν εἰς ὕπνον, ἡ δ’ ἀνάστασις​39 καὶ ὁ τόνος τῶν σκελῶν​40 ἐγρήγορσιν ἐντίθησι τῇ διανοίᾳ. 12 καιόντων δ’ οἱ φύλακες πυρὰ​41 πορρωτέρω τῆς στρατοπεδείας· οὕτως γὰρ τοὺς μὲν προσιόντας​42 διὰ τοῦ φωτὸς ἐκ πολλοῦ συνόψονται, τοῖς δ’ ἐκ τοῦ φωτὸς ἐν σκότῳ τυγχάνοντες οὐκ ἀθρήσονται, μέχρις ἂν εἰς χεῖρας ἔλθωσιν.

ε´. [Περὶ λαθραίας ἀναχωρήσεως τοῦ στρατεύματος]​43a

13 Εἰ δὲ βούλοιτό ποτε​44 νύκτωρ ἀναστῆσαι τὸ στράτευμα λανθάνων τοὺς πολεμίους, ἢ τόπους προκαταλαβέσθαι προαιρούμενος​45 ἢ τοὺς ὄντας φεύγων​46 ἢ μηδέπω​47 βουλόμενος​48 εἰς ἀνάγκην ἐλθεῖν τοῦ μάχεσθαι, πυρὰ πολλὰ καύσας ἀναχωρείτω· βλέποντες μὲν​49a γὰρ οἱ πολέμιοι τὰ φῶτα δοκοῦσι κατὰ χώραν αὐτὸν μένειν, ἀφωτίστου δὲ μεταξὺ​49b γενομένης τῆς παρεμβολῆς ὑπόνοιαν ἀναλαβόντες,​50 ὡς φεύγουσιν, ἐνέδρας​51 τε προεκπέμπουσι καὶ διώκουσιν.

ϛ´. [Περὶ στρατηγῶν κοινολογουμένων τοῖς τῶν ἐναντίων στρατηγοῖς]​43b

14 Ἐὰν δ’ ἐπὶ τῶν αὐτῶν μένων εἰς ὄψιν ἔρχηταί ποτε τῷ τῶν​52 πολεμίων στρατηγῷ,​53 κοινολογησόμενος,  p420 ὡς αὐτὸς εἰπεῖν ἢ ἀκοῦσαί τι βουλόμενος, ἐκλεξάμενος​54 τοὺς κρατίστους καὶ ἀξιοπρεπεστάτους τῶν νέων, εὐρώστους καλοὺς μεγάλους, ὅπλοις​55a διαπρεπέσι κοσμήσας ἔχων​55b περὶ αὑτὸν​56 ἀπαντάτω· πολλάκις γὰρ τοιόνδε τὸ πᾶν ἀπὸ μέρους ὀφθέντος​57 ἠλπίσθη,​58 καὶ οὐκ ἐξ ὧν ἥκουσεν ὁ στρατηγὸς ἐπείσθη, τί δεῖ ποιεῖν, ἀλλ’ ἐξ ὧν εἶδεν​59 ἐφοβήθη.

ζ´. [Περὶ αὐτομόλων]​60

15 Τῶν δὲ αὐτομόλων εἴ τινες ἢ καιρὸν ἀφικνοῦνται μηνύσοντες ἢ ὥραν ἐπιθέσεως, ἢ ὁδὸν ἐπαγγέλλονται καθηγήσασθαι​61 καὶ διὰ σκοπῶν​62 ἀοράτων τοῖς​63 πολεμίοις ἄξειν, δήσας αὐτοὺς ἀγέτω,​64 τοῦτο ποιῶν σφισι​65 φανερόν, ὡς, ἐὰν μὲν ἀληθεύσωσι καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ καὶ νίκῃ πάντα ποιήσωσι τοῦ στρατεύματος, λύσει τέ σφας καὶ δωρεὰς δώσει καταξίους,​66 ἐὰν δ’ ἐξαπατήσωσι καὶ ψεύσωνται​67 τοῖς σφετέροις ἐγχειρίσαι​68 βουλόμενοι τὸ στράτευμα, παρ’ αὐτὸν ἐκεῖνον τὸν καιρὸν ὄντες​69 ἐν δεσμοῖς ὑπὸ τῶν κινδυνευόντων κατασφαγήσονται· πίστις γὰρ αὐτομόλου τι μηνύοντος αὕτη βεβαιοτάτη, τὸ μὴ αὐτὸν εἶναι τῆς αὑτοῦ​70 ψυχῆς κύριον, ἀλλὰ τοὺς ὁδηγουμένους.71

 p422  η´. [Περὶ τοῦ ὁρᾶν καὶ τὴν τῶν πολεμίων παρεμβολήν]​72

16 Ὁράτω δὲ καὶ τὴν τῶν πολεμίων παρεμβολὴν ἐμπείρως· μήτε γάρ, ἐὰν ἐν​73 ἐπιπέδῳ καὶ κατὰ κύκλον ἴδῃ​74 κείμενον βραχὺν τὴν περίμετρον καὶ συνεσταλμένον χάρακα,​75 δοκείτω τοὺς πολεμίους ὀλίγους​76 εἶναι — πᾶς γὰρ κύκλος ἐλάττω τὴν τοῦ σχήματος ὄψιν ἔχει τῆς ἐξ ἀναλόγου στερεομετρουμένης θεωρίας, καὶ πλείους δύναται δέξασθαι τὸ ἐν αὐτῷ​77 περιγραφόμενον εὖρος, ἢ ἰδὼν ἂν​78 τις ὄψει τεκμήραιτο —, μήτε, ἂν αἱ πλευραὶ τοῦ χάρακος ἐπὶ μῆκος ἐκτείνωσι​79 καὶ κατά τι μέρος στεναὶ τυγχάνωσιν ἢ σκολιαὶ καὶ πολυγώνιοι καὶ ὀξυγώνιοι,​80 πολὺ πλῆθος ἐλπιζέτω· τῆς​81 μὲν γὰρ στρατοπεδείας ἡ ὄψις μεγάλη φαίνεται, τοὺς δ’ ἐν αὐτῇ περιειλημμένους ἄνδρας οὐ πάντως πλείονας ἔχει τῶν ἐν κύκλῳ περιγραφομένων. 17 οἱ δ’ ἐπὶ τῶν ὀρῶν καὶ λόφων χάρακες, ἐὰν μὴ συμφυεῖς​82 ὦσι πάντῃ, μείζους μὲν ὁρῶνται τῶν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις, ἐλάττους δὲ ἢ κατὰ τὴν ὄψιν ἄνδρας περιέχουσιν· πολλὰ γὰρ ἀνθρώπων ἐντὸς ἀπολείπεται γυμνά μέρη· τῶν γὰρ τοιούτων τόπων ἀνάγκη πολλὰ μὲν εἶναι βάραθρα, πολλὰ δὲ κρημνώδη​83 καὶ τραχέα καὶ ἀκατασκήνωτα, τοῦ δὲ χάρακος πρὸ τῶν ἀνθρώπων τιθεμένου, τούτου τὸ​84 μῆκος εὐλόγως ἐπεκτείνεται.​85 18 μήτ’ οὖν, ἐπειδὰν ἴδῃ βραχὺν​86 καὶ  p424 συνεσταλμένον, καταφρονείτω συλλογιζόμενος καὶ τὸν τόπον καὶ τὸ σχῆμα, μήτ’, ἂν καὶ παραμήκη, καταπληττέσθω.

19 Ταῦτα μέντοι γιγνώσκων​87 εὐκαίρῳ ποτὲ στρατηγίᾳ χρησάσθω, καὶ καταστρατοπεδεύσας ἐν ὀλίγῳ κατὰ τὸ προειρημένον σχῆμα, καί, εἰ δέοι, καὶ συνθλίψας τὸ στράτευμα μὴ προαγέτω μήτε​88 δεικνύτω​89 τοῖς ἀντεστρατοπεδεύκοσι,​90 καὶ δὴ προκαλουμένοις εἰς μάχην μὴ​91 ἐξαγέτω· δοκείτω δὲ καὶ δεδιέναι. 20 πολλάκις γὰρ οἱ πολέμιοι καταφρονήσαντες ὡς ὀλίγων​92 ὄντων τῶν ἐναντίων, ὄψει καὶ οὐκ ἐμπειρίᾳ​93 στρατηγικῇ τὰ πράγματα κρίνοντες,​94 ῥᾳθυμότερον ἀνεστράφησαν, ἀφυλάκτως καὶ ἀτάκτως τῆς ἰδίας προϊόντες​95 παρεμβολῆς, ὡς οὐ τολμησόντων σφίσι τῶν πολεμίων ἐπεξελεύσεσθαι, ἢ καὶ τῷ χάρακι περιστάντες​96 πολιορκοῦσιν ἀπροσδόκητοι​97 τοῦ μέλλοντος ἐκχυθήσεσθαι πλήθους· ἡ δ’ ἀνελπιστία τῶν δεινῶν ἀμελεστέρους ἐποίησε τοὺς στρατιώτας. ἔνθα δεῖ​98 τὸν καιρὸν ἁρπάσαντα​99 κατὰ πολλὰς ἐκδραμόντα​100 τοῦ χάρακος πυλίδας ἐν τάξει τῶν ὑποκειμένων ἀνδρείως ἔχεσθαι πραγμάτων.

21 Ὁ δὲ εἰδὼς οὕτως στρατηγεῖν εἴσεται, κἂν ὑπὸ τῶν πολεμίων ἐν τοῖς αὐτοῖς καταστρατηγῆται, καὶ δρᾶσαί τι φρόνιμος ἔσται καὶ φυλάξασθαι προμηθής· ἐξ ὧν γὰρ αὐτὸς εἴσεται, τί δεῖ ποιεῖν, ἐκ τούτων ἑτέρου ποιοῦντος γνώσεται, τί χρὴ μὴ  p426 παθεῖν· αἱ γὰρ ἰδίαι πρὸς τὸ λυπεῖν ἐμπειρίαι καὶ τὰς τῶν πέλας ἐπινοίας τεκμαίρονται.

θ´. [Περὶ ἀπορρήτων]​101

22 Προάγειν δ’ εἰ δέοι​102 νύκτωρ ἢ μέθ’ ἡμέραν ἐπί τι τῶν ἀπορρήτων, ἡ φρούριον​103 ἢ πόλιν ἢ ἄκρα​104 ἢ παρόδους καταληψόμενον​105 ἤ τι τῶν ἄλλων​106 δράσοντα,​107 ἃ​108 διὰ τάχους λαθόντα​109 τοὺς πολεμίους, ἄλλως δ’ οὐκ ἔστι πρᾶξαι, μηδενὶ προλεγέτω, μήτ’ ἐπὶ τί μήτε τί ποιήσων ἄγει​110 τὴν στρατιάν, εἰ μή​111 τισι τῶν ἡγεμόνων ἀναγκαῖον εἶναι νομίζοι προειπεῖν. 23 γενόμενος δ’ ἐπ’ αὐτῶν τῶν τόπων ἐγγὺς ὄντος τοῦ παρ’ ὃν δρᾶσαί τι δεῖ καιροῦ​112 διδότω τὸ παράγγελμα καὶ τί δεῖ πράττειν σημαινέτω· ταχὺ δὲ τοῦτο ἔστω​113 καὶ δι’ ὀλίγης ὥρας· ἅμα γὰρ οἱ ἡγεμόνες ἀκούουσι καὶ οἱ ὑποτεταγμένοι τούτοις​114 ἴσασιν. 24 ἄφρων δὲ καὶ ἀτελής, ὅστις ἂν πρὸ τοῦ δέοντος εἰς τὸ πλῆθος ἀνακοινώσηται τὴν πρᾶξιν· οἱ γὰρ πονηροὶ μάλιστα περὶ​115 τοὺς τοιούτους αὐτομολοῦσι καιρούς, παρ’ οὓς ἐροῦντές τι καὶ​116 μηνύσοντες οἴονται τιμῆς καὶ δωρεὰς τεύξεσθαι​117 παρὰ τῶν πολεμίων· οὐκ ἔστιν δ’ ἀφ’ οὗ στρατεύματος οὐκ ἀποδιδράσκουσι πρὸς ἀλλήλους δοῦλοί τε καὶ ἐλεύθεροι κατὰ πολλὰς προφάσεις, ἃς​118 ἀνάγκη παρέχεσθαι πόλεμον.

 p428  ι´. [Περὶ τῆς πρὸ μάχης ἐπισκέψεως τῶν ἱερῶν]​119

25 Μήτε δὲ εἰς πορείαν ἐξαγέτω τὸ​120 στράτευμα μήτε πρὸς μάχην ταττέτω, μὴ πρότερον θυσάμενος· ἀλλ’ ἀκολουθούντων αὐτῷ​121 θύται​122 καὶ μάντεις. ἄριστον μὲν γὰρ καὶ αὐτὸν ἐμπείρως ἐπισκέπτεσθαι δύνασθαι τὰ ἱερά·​123 ῥᾷστόν γε μὴν ἐν τάχει μαθεῖν ἐστιν καὶ αὐτὸν αὑτῷ​124 σύμβουλον ἀγαθὸν γενέσθαι. 26 γενομένων δὴ καλῶν τῶν ἱερῶν ἀρχέσθω πάσης πράξεως καὶ καλείτω τοὺς ἡγεμόνας πάντας ἐπὶ τὴν ὄψιν τῶν ἱερῶν, ἵνα θεασάμενοι τοῖς ὑποταττομένοις​125 θαρρεῖν λέγοιεν ἀπαγγέλλοντες,​126 ὡς οἱ θεοὶ κελεύουσι μάχεσθαι· πάνυ γὰρ ἀναθάρρουσιν αἱ δυνάμεις, ὅτ’ ἂν μετὰ τῆς τῶν θεῶν γνώμης ἐξιέναι νομίζωσιν ἐπὶ τοὺς κινδύνους· αὐτοὶ γὰρ ὀπιπεύονται​127 κατ’ ἰδίαν ἕκαστος καὶ σημεῖα καὶ φωνὰς παρατηροῦσιν, ἡ δ’ ὑπὲρ πάντων καλλιέρησις καὶ τοὺς ἰδίᾳ δυσθυμοῦντας​128 ἀνέρρωσεν. 27 ἐὰν δ’ ἐπὶ τοὐναντίον τὰ ἱερὰ γένηται,​129 μένειν ἐπὶ τῶν αὐτῶν, κἂν σφόδρα τι ἐπείγῃ, πᾶν ὑπομένειν τὸ δύσχρηστον — οὐθὲν γὰρ δύναται παθεῖν χεῖρον, ὧν προμηνύει τὸ δαιμόνιον —, ὡς, ἄν γέ τι κρεῖττον​130 ἔσεσθαι μέλλῃ τῶν παρόντων,​131 ἀνάγκη καλλιερεῖν, θύεσθαι δὲ τῆς αὐτῆς ἡμέρας πολλάκις· ὥρα γὰρ μία καὶ ἀκαρὴς χρόνος ἢ φθάσαντας ἐλύπησεν​132 ἢ ὑστερήσαντας.​133 28 καί μοι​134 δοκεῖ τὰς κατ’ οὐρανὸν  p430 ἀστέρων κινήσεις καὶ ἀνατολὰς καὶ δύσεις καὶ σχημάτων ἐγκλίσεις​135 τριγώνων καὶ τετραγώνων καὶ διαμέτρων ἡ θυτικὴ διὰ σπλάγχνων ἀλλοιομόρφῳ θεωρίᾳ προσημαίνειν, ὧν αἱ παρὰ μικρὸν διαφοραὶ καὶ δυνάμεις καὶ ἀποθειώσεις​136 ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ μᾶλλον δὲ​137 ὥρᾳ καὶ βασιλεῖς ἐποίησαν καὶ αἰχμαλώτους.

XI. α´. [Περὶ τοῦ ὅτι δεῖ τῶν πολεμίων σχηματιζομένων φεύγειν μὴ ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν ἔχεσθαι τῆς διώξεως]​138

1 Ἐπειδὴ δὲ πολλάκις θυομένοις ὡς μὲν εἰς μάχην καλὰ γίγνεται τὰ ἱερά, διὰ δὲ μάχης ὅλον ἐνίοτε στρατευμάτων ὄλεθρον προσημαίνει, τῶν ἀναγκαιοτάτων​139 ἡγοῦμαι περὶ​140 τούτου φράσαι. 2 τῆς γὰρ συμπάσης οἰκουμένης πολλὰς καὶ παντοίας εἶναι συμβέβηκεν ἰδέας τόπων, ἄδηλον δέ, ἐν ὁποίοις​141 ἕκαστοι πολεμήσουσιν· καὶ τῆς μὲν σφῶν​142 αὐτῶν ἐμπειρίαν ἔχουσι​143 χώρας ἄνθρωποι,​144 τὴν δ’ ἀλλοτρίαν οὐκ ἴσασι.​145 3 πολλάκις δ’ εἰ​146 στρατηγὸς ἀκούσας μιᾶς ἡμέρας ὁδὸν ἀπέχειν τοὺς πολεμίους ἀναστήσας ἄγει τὸν στρατόν, ἐπειγόμενος διὰ μάχης ἐλθεῖν τοῖς πολεμίοις,​147 τῶν δ’ ὑποχωρούντων ἐπίτηδες καὶ μὴ μενόντων,​148 ὡς κατορρωδοῦσιν ἕπεται, τῶν δὲ​149 ταὐτὸ​150 τοῦτο ποιούντων, ἕως​151 ἔλθωσιν εἰς δυσχωρίας καὶ  p432 περικεκλεισμένους ὄρεσι τόπους, ἐπίκειται μηδὲν ὑφορώμενος, εἶτα ἐμβαλὼν​152 εἰς τοὺς τόπους ὑπὸ τῶν πολεμίων ἀπεκλείσθη τῆς εἰσβολῆς,​153 ᾗ​154 τὸ στράτευμα εἰσῆλθε, καὶ καταλαβόμενοι τάς τε εἰς τοὔμπροσθεν​155 διόδους καὶ κύκλῳ τὰ μετέωρα πάντα κατασχόντες, ὥσπερ ἐν ζωγρείῳ​156 τινὶ συνεπέδησαν μὲν​157 τοὺς πολεμίους,​158 ὁ δὲ παριὼν​159 μὲν ὑπὸ τῆς ὁρμῆς ἐφέρετο δοκῶν ἐπικεῖσθαι φυγομαχοῦσι τοῖς πολεμίοις, οἷς​160 προσελθὼν​161 οὐκ ἔγνω, μετὰ δὲ ταῦτα περιβλεψάμενος τά τε​162 πρόσω καὶ ὀπίσω καὶ παρὰ πλευράν, καὶ πάντα πλήρη θεασάμενος πολεμίων ἢ συνηκοντίσθη μετὰ τοῦ στρατεύματος, ἢ ἀπομάχεσθαι μὴ δυνάμενος καὶ μὴ παραδιδοὺς λιμῷ διέφθειρεν πάντας, ἢ παραδοὺς κυρίους ἐποίησε τοὺς πολεμίους τοῦ ὅ τι​163 βούλονται διαθεῖναι. 4 δεῖ τοίνυν τὰς ὑποχωρήσεις ὑφορᾶσθαι τῶν πολεμίων καὶ μὴ ἀπειροκάλως ἕπεσθαι καὶ​164 περιβλέπεσθαι δὲ μᾶλλον τοὺς τόπους ἢ τοὺς πολεμίους καὶ δι’ ὧν ἄγει χωρίων​165 ὁρᾶν, ἐπιλογίζεσθαι​166 δ’ ὅτι ταύτῃ πάλιν ὑποστρέψαι δεῖ, καὶ ἤτοι​167 μηδ’ εἰσβάλλειν, ἀλλ’ ἀποτρέπεσθαι δεῖ, καὶ ἤτοι​168 μηδ’ εἰσβάλλειν, ἀλλ’ ἀποτρέπεσθαι τῆς πορείας, ἢ εἰσβάλλοντα προορᾶν καὶ εἰς​169 τὰς ὑπερβολὰς καὶ τοὺς συνάπτοντας αὐχένας τῶν ὀρῶν ἀπολείπειν​170 τοὺς παραφυλάττοντας, ἵν’ ἀσφαλής​171 σφισιν ἡ ἀνακομιδὴ  p434 γίγνηται. 5 ταῦτα δ’ εἰρήσθω καὶ τοῦ καταστρατηγεῖν οὕτως εἵνεκα​172 καὶ τοῦ​173 μὴ καταστρατηγεῖσθαι·​174a καλὸν μὲν γὰρ καὶ τὸ λαβεῖν οὕτω δύνασθαι πολεμίους, ἀναγκαῖον δὲ τὸ μὴ ληφθῆναι.175

β´. [Περὶ τοῦ προσίεσθαι τοὺς ἀπαγγέλλοντάς τι]​176

6 Προσιέσθω δὲ καὶ πάντα τὸν βουλόμενόν τι​177 ἀπαγγέλλειν καὶ δοῦλον καὶ ἐλεύθερον καὶ νύκτωρ καὶ μέθ’ ἡμέραν καὶ ἐν​178 πορείᾳ καὶ ἐν κατασκηνώσει καὶ ἀναπαυόμενος καὶ ἐπὶ λουτροῦ καὶ ἐπὶ τροφῆς·​179 οἱ γὰρ ἀναβαλλόμενοι καὶ δυσπρόσιτοι καὶ τοῖς ὑπηρέταις τοὺς προσιόντας ἀνακόπτειν​180 κελεύοντες πολλῶν καὶ μεγάλων​181 εἰκότως διαμαρτάνουσι πραγμάτων, ἢ καὶ τοῖς ὅλοις ῥᾳθυμοῦντες σφάλλονται· πολλάκις γὰρ ἐν ὄξει τὸ δυνάμενον καιρῷ φθασθῆναι​182 πάρεισίν τινες μηνύοντες.

XΙI. [Περὶ ἀριστοποιΐας]​183

1 Ἀντιστρατοπεδεύων δὲ πολεμίῳ​184 χάρακι μηδὲ τῆς κατὰ καιρὸν ἀριστοποιΐας​185 ἀμελείτω·​174b ἐὰν μὲν γὰρ ἐφ’ ἑαυτῷ νομίζῃ τὸ ὅτε βούλεται τὸ στράτευμα πρὸς μάχην ἐκτάττειν εἶναι, καὶ186  p436 ἡνίκα​187 ἂν ἐθέλῃ,​188 παραγγελλέτω ταῖς δυνάμεσιν ἀριστοποιεῖσθαι· ἐὰν δὲ εἰς τοσαύτην ἀνάγκην ἐληλυθὼς τυγχάνῃ διά τινας τόπους ἢ χάρακος ἀσθένειαν ἤ τινας ἄλλας αἰτίας, ὥστ’ ἐπὶ τοῖς πολεμίοις ἀπολελεῖφθαι τὸ​189 ἐξάγειν ὁπότε προαιροῦνται καὶ τὴν ἀνάγκην σφίσιν ἐπιτιθέναι τοῦ τὰ ὅπλα λαμβάνειν καὶ ἀντιπαρατάττεσθαι, μὴ ὀκνείτω καὶ ἕωθεν ἀριστοποιεῖσθαι σημαίνειν, μὴ φθάσωσιν νήστισιν ἐπιθέντες οἱ πολέμιοι τὴν ἀνάγκην τοῦ μάχεσθαι. 2 καὶ τὸ σύνολον οὐκ ἐν μικρῷ​190 θετέον οὐδὲ παρορατέον τὴν τῶν τοιούτων πρόνοιαν· ἐμφαγόντες γὰρ στρατιῶται μετρίως, ὥστε μὴ πολὺν ἐνφορτίσασθαι​191 τῇ γαστρὶ κόρον, δυναμικώτεροι πρὸς τὰς μάχας εἰσίν· πολλάκις καὶ​192 παρὰ τοῦθ’ ἡττήθη στρατόπεδα τῆς​193 ἰσχύος ἐλλειπούσης​194 διὰ τὴν ἔνδειαν, ὅταν μὴ ἐν​195 ὄξει καιρῷ κρίνηται τὰ τῆς μάχης, ἀλλὰ δι’ ἡμέρας ὅλης λαμβάνῃ​196 τὸ τέλος.

---

The Loeb Editor's Notes:

1 Title om. FGH: τῶν προνομῶν A.

2 F puts the break here.

3 εἰσβάλλῃ GHK (εἰσβάλλη GH).

4 ὠφελείας GH Köchly (v?).

5 τοῖς τοιοῖσδε vGH Köchly: om. C.

6 γίγνωνται F.

7 σεσοβημαίνους GH.

8 διὰ τὸ ἀσύντακτον . . . εἶναι om. R.

9 δυναμένοις οὔτε vGH.

10 προνομεύειν ἐπιχειρήσωσιν vGH: ἐπιχειρήσουσιν Koraes.

11 κολαζέσθωσαν vGH.

12 αὐτὸ γέ μηνº CR.

13 πέμπῃ vGH (πέμπη GH).

14 FKRGH: ενταττέτω v.

15 οἱ F.

16 ἀσχολήσωνται Jos. Scaliger reports from an old MS.

17 παραφυλάξωσι v.

18 ὑποχώρησις Koraes.

19a 19b Title om. FGH.

20 τὰ ἴδια ἤπερ om. F: εἴ ENP: ἥπερ GH.

21 ἴσως παραχρῆμα after νομίζῃ A m2 in margin.

22 κτεινέτω R.

23 ἐὰν v (ἐαν GH) ἀν F.

24 ἐντελέσεϊ G: ἐν τελέσϊ H.

25 Schwebel: στρατείαν Ω.

26 ἀποπέμψαι F.

27 ἀντιπάλων vGH.

28 FEN: ἢ PGH: ἣν R.

29 διελλόμενοι GH.

30 ὕπνον vGH.

31 ἐγρήγορσιν vGH.

32 αἱροῦνται"quidam libri MSS." (Schwebel).

33 ἀγρυπνῆσαι vGH.

34 τούτοις for τοὺς αὐτοὺς F.

35 γὰρ ἂν vGH.

36 Om. R.

37 τῶν φυλασσόντων vPGH.

38 συλλύουσαι vGH: συλλύονται A m2.

39 δ’ ἀνάτασις FG: δὲ ἀνάστασις H.

40 FGH: τῶν σκελῶν καὶ ὁ τόνος v.

41 FC (δὲ C): δὲ τῶν φυλάκων πυρὰ (πρὰ P) vPGH.

42 Schwebel: ἰόντας C: ὄντας Ω.

43a 43b Title om. FGH.

44 παρὰ R.

45 προαιρουμένους R.

46 φ (space for five letters) P and "veteres membranae" (V? Rigaltius).

47 μὴ δέ πω F: μηδὲ vGH: μὴ καὶ RA m2.

48 FEN: βουλομένοις PGH (v?).

49a 49b Om. vGH.

50 λαβόντες vGH.

51 ἐνέδρας . . . διώκουσιν om. R.

52 N: om. τῷ F: om. τῶν Ω.

53 στρατηγῶν F.

54 Om. H.

55a 55b Köchly suggests καὶ before ὅπλοις and καὶ οὕτως before ἔχων.

56 Köchly: αὐτὸν FEMN: αὐτῶν PGH and "quidam MSS." (Schwebel).

57 Köchly: ὀφθὲν Ω.

58 ἐλπισθὲν F.

59 ἴδεν F.

60 Title om. FGH.

61 ἢ ὤραν . . . καθηγήσασθαι om. R.

62 διασκοπῶν F: διὰ σκόπων R: ἴσως τόπων C margin: στίβων or στενῶν conj. Koraes.

63 Om. R.

64 ἀγέτωι GH.

65 FC: om. vGH.

66 FC: κατ’ ἀξίαν v. (καταξίαν GH). F indicates a break at this point.

67 ψεύσονται GH.

68 An old MS. reported by Scaliger: ἐγχειρῆσαι Ω.

69 Om. vGH.

70 Köchly: αὐτοῦ F: ἑαυτοῦ vGH.

71 FC: ἡγουμένους vGH.

72 Title om. FGH.

73 CEMN: om. FPGH.

74 ἤδη R.

75 κειμένην τάχα ἐν περιμέτρῳ καὶ συνεσταλμένῳ χάρακι vGH.

76 ἐλάττους vGH: om. πολεμίους R.

77 τὸν ἑαυτῶ F.

78 Added by Koraes: om. Ω: τις πάντως R may retain a suggestion of it.

79 ἐκτείνουσι F.

80 καὶ ὀξυγώνιοι om. vGH.

81 ῆς F.

82 συνφυεῖς H.

83 Om. vGH.

84 τοῦτο τὸ vGH: του R: τοῦ A m2.

85 ἐπεκτείνουσι vGH.

86 ἐπειδἂν ἴδῃ βραχὺν F: ἐπεὶ δἂν ἴδη βραχὺ GH: βραχὺ vP.

87 γινώνσκων F.

88 εἴτε F: μηδὲ Koraes.

89 Om. P "alii codices" (Schwebel).

90

ἀντεσττο

ἀντεστρατοπεδεύκοσι F: ἀντιστρατοπεδεύκοσι v.

91 καὶ vGH.

92 FENRGH: ὀλίγον P "alii codd."

93 οὐκεμπειρία F: ἐκπειρία H.

94 κρίναντες K Koraes.

95 προϊόντας R.

96 FC: om. vGH.

97 ἀπροσδόκητον F.

98 δὴ F.

99 ἁρπάσαντας vPGH.

100 FPGH: ἐκδραμόντας v.

101 Title om. FGH.

102 δὲ ἤδη vGH: δὲ K.

103 φρουρίων F.

104 ἄκραν vGH.

105 καταλειψόμενον H.

106 ὅλων D.

107 δράσαντα FPGH (corr. A?)

108 Added by Koraes.

109 λαθεῖν vGH.

110 FC: ἄγειν VPGH.

111 εἰ δὲ μὴ F.

112 Koraes: ὄντων τὸ παρὸν δρᾶσαι τί δεῖ καιροῦ Ω: ὄντων, παρ’ ὃν δρᾶσαί τι δεῖ καιρὸν Schwebel after Scaliger.

113 Koraes: ἔσται Ω.

114 F: τούτους οἱ ὑποτεταγμένοι PR: τούτοις οἱ ὑ. v: οἱ ὑ. τούτους GH.

115 AB Köchly: παρὰ Ω.

116 καιροὺς·º αἱροῦνται ἔτι καὶ F.

117 τεύξασθαι EN "alii codd." GH.

118 Om. vGH.

119 Title and break om. FGH.

120 Om. F.

121 αὐτῶν R.

122 θῦσαι R.

123 F indicates a break here.

124 Köchly: αὐτῷ Ω (αὐτῶ GH): αὐτον αὐτῶ F.

125 τοὺς ὑποταττομένους vGH: τοὺς ὑποτεταγμένους D.

126 ἀπαγέλον . . R.

127 ὅτι τεύξονται KA m2 GH and all Schwebel's MSS.

128 δυσφημοῦντας vGH (‑μούντας H).

129 γίνηται GH: γίγνηται vA m2.

130 From κρεῖτ. to στρατηγὸς XIII.1 is missing in G.

131 τῶν παρόντων μέλλῃ vH.

132 ἑαυτῆς ἓν F.

133 στερήσαντας R.

134 ὑστερήσαντάς μοι F.

135 ἐκκλίσεις R: ἐκλίσεις A m2.

136 ἀποθεώσεις K: ἀποθέσεις Koraes.

137 δ’ Köchly.

138 Title om. FP: in margin in HAPRM (and therefore in G) after the first line of § 4.

139 ἀναγκαίων vH.

140 Koraes suggested καὶ before περὶ.

141 τοίοις v: ποίοις H.

142 σαφῶς Rigaltius and "alii codd. ut vid."

143 ἔχουσιν H.

144 οἱ ἄνθρωποι A m2.

145 ἴσασιν HA m2 (v?), but F writes ἴσασι πολλάκις without a stop.

146 δ’ ἢ F: corr. A: δὲ v: δὴ H.

147 FC: ἀναστήσας . . . πολεμίοις om. vH Saguntinus Camerarius.

148 κενόντων R.

149 δὴ F.

150 ταυτὸ F: αὐτὸ vH.

151 Koraes conj. ἕως ἂν.

152 βαλὼν F.

153 Köchly: ταῖς εἰσβολαῖς Ω.

154 (v?) Köchly: ἢ FH.

155 ειστούμπροσθεν F: εἰς τοὔνομα πρόσθεν R.

156 NRE (margin) Saguntinus: ζωγρωτινὶ F: ζυγώρῳ P (in marg. ζωγροῦ): ζυγώγρῳ H (in marg. ζωγροῦ ? very faint): ζωγραφείῳ E (text). Rigaltius also quotes ζωγροῦ from the margin of "veteris membr." (= V?).

157 Om. vH.

158 F leaves after this word space for three or four letters.

159 Köchly: παρὼν Ω (παρῶν H): πρότερον Koraes.

160 FCD: ὡς R: ὃς EKN: οἳ H Rigaltius.

161 FCD: προελθὼν v: προἐλθῶν H.

162 τά τε om. vH.

163 Schwebel: τουτὶ F: τοὺς ὅτι v: τοὺς ὅ τι HR: ές ὅτι EN.

164 ἔχεσθαι (om. καὶ) vH.

165 FCH: χῶρον Pv: χώρον A m2: δι’ ὃν ἄγει χῶρον R.

166 ὑπολογίζεσθαι vH.

167 τε Koraes.

168 εἴτε vH.

169 ἢ εἰσβάλλοντα προορᾶν and εἰς om. F: εἰσβάλλοντο A m2.

170 ἀπολιπεῖν PH.

171 ἀσφαλεῖς H.

172 F: ἕνεκα vH.

173 FH: περὶ τοῦ v: καὶ περὶ τοῦ καταστρατηγεῖν τούτων ἕνεκα K.

174a 174b F indicates a break here.

175 λειφθεῖναι F.

176 Koraes apparently added the title, for it does not appear in FH, and even Rigaltius and Schwebel have merely "De nuntiis admittendis."

177 τὸ HRA m2.

178 Om. vH.

179 ἐπιστροφῆς F.

180 FH Leo, Tactica, XVI.21: ἀνακάπτειν RA m2: ἀνακάμπτειν DEKN.

181 μεγάλων καὶ vH.

182 FH: φασθῆναι v: φρασθῆναι DR Koraes: πραχθῆναι conj. Koraes.

183 Title om. FH.

184 πολεμίω F: πολεμίων vH Köchly.

185 ἀριστοποσίας F.

186 Del. Koraes.

187 ἡνίκ’  Köchly.

188 θέλῃ v (θέλη H).

189 Om. vH.

190 FH: σμικρῷ v.

191 F: ἐνφορτίσαι H: ἐμφορτίσαι v: ἐνφορτῶσαι R.

192 γὰρ καὶ vH.

193 τὴν R.

194 ελλιπούσης (Schwebel) Koraes.

195 FC: om. vH.

196 λαμβάνει vH.

◂ previous						next ▸
Images with borders lead to more information. The thicker the border, the more information. (Details here.)
ΑΝΩ:		Onasander	Ἀρχαία Στρατιωτική Ἱστορία	Στρατιωτικὴ Ἱστορία	Εἴσοδος
			Κλασικά Κείμενα	ΛακουσΚούρτιος
A page or image on this site is in the public domain ONLY if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information.