ΟΝΑΣΑΝΔΡΟΥ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ

 p436  XIII. [Περὶ τοῦ εἶναι τὸν στρατηγὸν εὔθυμον ἐν ταῖς δυσπραγίαις]​1

1 Ὅτ’ ἂν δέ τις ἐμπέσῃ δυσθυμία στρατεύμασι​2 καὶ φόβος ἢ συμμαχίας τοῖς πολεμίοις ἀφιγμένης​3 ἢ προτερήματός σφισι​4 γεγονότος, ὁ​5 στρατηγὸς τότε δὴ​6 μάλιστα τοῖς στρατιώταις ἱλαρὸς καὶ γεγηθὼς καὶ ἀκατάπληκτος φαινέσθω.​7 2 αἱ γὰρ ὄψεις τῶν ἡγεμόνων συμμετασχηματίζουσι τὰς  p438 ψυχὰς τῶν ὑποταττομένων,​8 καὶ στρατηγοῦ μὲν εὐθυμουμένου​9 καὶ ἱλαρὸν βλέποντος​10 ἀναθαρρεῖ καὶ τὸ​11 στρατόπεδον ὡς οὐδενὸς ὄντος δεινοῦ,​12 κατεπτηχότος δὲ καὶ λυπουμένου συγκαταπίπτουσι ταῖς διανοίαις ὡς μεγάλου σφίσι κακοῦ προφαινομένου. 3 διὸ χρὴ πλέον τῷ σχήματι τοῦ προσώπου στρατηγεῖν τὴν τοῦ πλήθους εὐθυμίαν ἢ τοῖς λόγοις παρηγορεῖν· λόγοις μὲν γὰρ πολλοὶ καὶ​13 ἠπίστησαν ὡς τοῦ καιροῦ πεπλασμένοις εἵνεκεν,​14 ὄψιν δὲ θαρσοῦσαν​15 ἀνυπόκριτον εἶναι νομίζοντες ἐπιστώσαντο τὴν ἀφοβίαν· ἀγαθὴ δὲ​16 ἡ ἐξ ἀμφοῖν​17 ἐπιστήμη τοῦ τε εἰπεῖν, ἃ​18 δεῖ, καὶ ὀφθῆναι, ὁποῖον δεῖ.

XIV. α´. [Πότε δεῖ​19 φόβον ἐμβάλλειν τῷ στρατεύματι τῷ ἰδίῳ τὸν ἀπὸ τῶν ἐναντίων]​20

1 Καθάπερ γε μὴν ἐν καιρῷ στρατεύματος ἀναθάρσησις​21 ὤνησεν, οὕτως καὶ φόβος ὠφέλησεν. ὅτ’ ἂν γὰρ ῥᾳθυμῇ στρατόπεδον καὶ ἀπειθέστερον ᾖ τοῖς ἡγουμένοις, τὸν​22 ἀπὸ τῶν πολεμίων​23 ὑποσημαίνειν δεῖ​24 κίνδυνον, οὐχ ἥκιστα φοβεροποιοῦντα τὴν ἐκείνων ἐφεδρείαν· οὐ γὰρ δειλοὺς ἔσται​25 ποιεῖν οὕτως, ἀλλὰ ἀσφαλεῖς· ἐν μὲν γὰρ ταῖς δυσθυμίαις θαρρεῖν ἀναγκαῖον, ἐν δὲ ταῖς ῥᾳθυμίαις φοβεῖσθαι· τοὺς μὲν γὰρ δειλοὺς ἀνδρείους ποιεῖ, τοὺς δὲ θρασεῖς​26 προμηθεῖς.  p440 2 ἀμφότερα δὲ​27 συμβαίνει στρατοπέδοις, καὶ οὕτως καταπεπλῆχθαι πολεμίους ὥστε μηδὲν ἐθέλειν τολμᾶν, καὶ οὕτως καταφρονεῖν​28 ὥστε μηδὲν φυλάττεσθαι· πρὸς ἑκάτερον δὲ δεῖ τὸν στρατηγὸν ἡρμόσθαι καὶ εἰδέναι, ποτε δεῖ τἀντίπαλα ταπεινὰ​29 καὶ λόγῳ καὶ σχήματι ποιεῖν, καὶ ποτ’ αὐτὰ​30 δεῖνα καὶ φοβερώτερα.

β´. [Περὶ τὸ θαρρύνειν τὸ δεδιὸς στράτευμα]​31

3 Μελλούσης δὲ μάχης, ὅτε ἄδηλον ἔχοντα τὰ στρατεύματα​32 τὴν κρίσιν τοῦ πολέμου διατετάρακται​33 τῷ φόβῳ, δυνηθείς πῃ λαβεῖν αἰχμαλώτους ὁ στρατηγὸς​34 ἢ ἀπὸ ἐνέδρας ἢ διακριβολισάμενος​35 ἢ καὶ ἀποστατοῦντας τῆς ἰδίας παρεμβολῆς, εἰ μέν τινας γενναίους​36 τοῖς φρονήμασι καὶ τοῖς σώμασι καταμάθοι, τούτους ἢ ἀποκτεινάτω παραχρῆμα λαβὼν ἢ δήσας παραδότω τοῖς ἐπὶ ταῦτα τεταγμένοις φυλάττειν κελεύσας,​37 ὅπως μὴ πολλοὶ θεάσωνται τοὺς ἄνδρας, εἰ δὲ ἀσθενεῖς καὶ ἀγεννεῖς​38 καὶ μικροψύχους, ἔτι καὶ προαπειλήσας​39 σφίσιν ἐπὶ τῆς ἰδίας σκηνῆς καὶ προδουλώσας​40 σφῶν​41 τῷ φόβῳ​42 τὰς ψυχὰς εἰς τὰ πλήθη προαγέτω​43 δακρύοντας καὶ δεομένους, ἅμα λέγων καὶ ἐνδεικνύμενος​44 τοῖς στρατιώταις,  p442 ὡς ἀγεννεῖς​45 καὶ ταπεινοὶ καὶ οὐδενὸς ἄξιοι, καὶ ὡς πρὸς τοιούτους ἐστὶν ἄνδρας​46 αὐτοῖς ἡ μάχη δεδιότας οὕτως τὸν θάνατον, ἁπτομένους γονάτων καὶ προκυλιομένους τῶν ἑκάστου ποδῶν. 4 ἐπαναθαρρεῖ γὰρ ἐπὶ τούτοις ὁ στρατὸς ἤδη προκατανενοηκὼς τῶν πολεμίων ὄψεις τε καὶ πάθη ψυχῆς· ἀεὶ​47 γάρ, ὃ μηδέπω τις ἑώρακεν, ἐλπίζει​48 μεῖζον γενήσεσθαι​49 τῆς ἀληθείας,​50 ἔτι καὶ τῷ τοῦ μέλλοντος φόβῳ τὴν ἐλπίδα μετρεῖ πρὸς τὸ χαλεπώτερον.

---

The Loeb Editor's Notes:

1 Title om. F: in margin H.

2 στρατεύματι Köchly.

3 FENRH: ἀφιγμένοις v.

4 εἴς τι vPH.

5 With this word G resumes.

6 FEN: δεῖ vPH (a lacuna in G but the top of δ and a circumflex accent can be seen).

7 Koraes: φαίνεσθαι vGH: om. F.

8 ὑποτεταγμένων vGH.

9 εὐθύμου vGH.

10 FENGH: βλέποντες Pv.

11 FGH: om. v.

12 ὡς οὐδενὸς ὄντος δεινοῦ om. Camerarius.

13 καὶ πολλοὶ R m2.

14 ἕνεκεν GH Köchly.

15 Ω: θάρσους F: θαρροῦσαν Köchly.

16 δ’ Köchly.

17 ἀμφοῖς A m2.

18 ὅτε vGH: Köchly suggests οἷα.

19 Om. EN.

20 Title om. F: after ὠφέλησεν GHAP (in text GH).

21 ἀναθάρρησις vGH.

22 τῶν F.

23 πολέμων F.

24 Om. R.

25 ἐστὶ GHA m2.

26 FKR: θαρσεῖς vGH.

27 γὰρ vGH.

28 ὥστε μηδὲν ἐθέλειν τολμᾶν καὶ οὕτως καταφρονεῖν om. R.

29 δεῖ τὰ ταπεινὰ vGH (δεῖ τὰ τὰπεινὰ G).

30 Köchly: ποτ’ αὖ F: ποτ’ ἂν τὰ vGH.

31 Title om. F (but a break is indicated) GH (both without any break); probably composed by Koraes, since Rigaltius and Schwebel print merely the Latin caption "Militum animos ex captivorum adspectu excitari posse."

32 ἔχον τὸ στράτευμα vGH.

33 FDGH: διαπέπρακται "omnes codd." (Schwebel, meaning probably EN and the MSS. of Rigaltius [except M]).

34 εἰ δυνηθῇ (δυνηθῆ GH, ‑θεῖ A m2) ἐφόδῳ λαβεῖν ὁ στρατηγὸς αἰχμαλώτους vGH.

35 δι’ ἀκροβολισάμενος F.

36 FRGH: γενναίοις Rigaltius "ceteri codd. ut vid."

37 FGH: κελεύσας φυλάττειν v.

38 ἀγενεῖς PGHv(?).

39 προ////////λήσας G (lacuna).

40 σφίσιν . . . προδουλώσας om. R.

41 προδουλω/////////ῶν G (lacuna).

42 τοῦ φόβου F.

43 προσαγέτω vGH.

44 FGH: δεικνύμενος vGH.

45 ἀγενεῖς PGH.

46 ἄνδρας ἔστιν Rigaltius Schwebel Koraes.

47 εἰ vGHKPA m2.

48 ἐλπίζειν K.

49 Köchly (note): γίγνεσθαι (text): γενέσθαι Koraes: γίνεται vGH: γε F. Perhaps γεγενῆσθαι.

50 Schwebel: ταῖς ἀληθείαις Ω.

◂ previous						next ▸
Images with borders lead to more information. The thicker the border, the more information. (Details here.)
ΑΝΩ:		Onasander	Ἀρχαία Στρατιωτική Ἱστορία	Στρατιωτικὴ Ἱστορία	Εἴσοδος
			Κλασικά Κείμενα	ΛακουσΚούρτιος
A page or image on this site is in the public domain ONLY if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information.