mail: Bill Thayer	English	Italiano	Help	Up	Εἴσοδος
This webpage reproduces the essay Animine an corporis affectiones sint peiores by Plutarch as published in Vol. VI of the Loeb Classical Library edition, 1939 The text is in the public domain. This page has been carefully proofread and I believe it to be free of errors. If you find a mistake though, please let me know!

(Vol. VI) Πλούταρχος
Ἠθικὰ

 p380  ΠΟΤΕΡΟΝ ΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ Η ΤΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΠΑΘΗ ΧΕΙΡΟΝΑ​1

500b 1 Ὅμηρος μὲν ἐπιβλέψας τὰ θνήτα τῶν ζῴων γένη καὶ πρὸς ἄλληλα συγκρίνας κατὰ τοὺς βίους καὶ τὰς διαιτήσεις, ἐξεφώνησεν ὡς οὐδέν ἐστιν

πρωτεῖον οὐκ εὐτυχὲς εἰς κακῶν ὑπεροχὴν ἀποδιδοὺς τῷ ἀνθρώπῳ· cἡμεῖς δ’ ὥσπερ ἤδη νικῶντα κακοδαιμονίᾳ τὸν ἄνθρωπον καὶ τῶν ἄλλων ἀθλιώτατον ζῷων ἀνηγορευμένον αὐτὸν αὑτῷ συγκρίνωμεν,​2 εἰς ἰδίων κακῶν ἀγῶνα σῶμα καὶ ψυχὴν διαιροῦντες, οὐκ ἀχρήστως ἀλλὰ καὶ πάνυ δεόντως, ἵνα μάθωμεν πότερον διὰ τὴν τύχην​3 ἢ δι’ ἑαυτοὺς ἀθλιώτερον ζῶμεν. νόσος μὲν γὰρ ἐν σώματι φύεται διὰ φύσιν, κακία δὲ καὶ μοχθηρία περὶ ψυχὴν ἔργον ἐστὶ πρῶτον εἶτα πάθος αὐτῆς.​4 οὐ μικρὸν δὲ πρὸς εὐθυμίαν ὄφελος, ἂν ἰάσιμον ᾖ τὸ χεῖρον, καὶ κουφότερον καὶ ἄσφυκτον​5 ὄν.6

 p382  2 Ἡ μὲν οὖν Αἰσώπειος ἀλώπηξ περὶ ποικιλίας δικαζομένη πρὸς τὴν πάρδαλιν, ὡς ἐκείνη τὸ σῶμα καὶ τὴν ἐπιφάνειαν εὐανθῆ καὶ κατάστικτον ἐπεδείξατο, dτῆς δ’ ἦν τὸ ξανθὸν αὐχμηρὸν καὶ οὐχ ἡδὺ προσιδεῖν, "ἀλλ’ ἐμοῦ τοι τὸ ἐντός," ἔφη, "σκοπῶν, ὦ δικαστά, ποικιλωτέραν με τῆσδ’ ὄψει," δηλοῦσα τὴν περὶ τὸ ἦθος εὐτροπίαν ἐπὶ πολλὰ ταῖς χρείαις ἀμειβομένην. λέγωμεν​7 οὖν ἐν ἡμῖν ὅτι πολλὰ μέν, ὦ ἄνθρωπε, σοὶ​8 καὶ τὸ σῶμα νοσήματα καὶ πάθη φύσει τ’ ἀνίησιν ἐξ ἑαυτοῦ καὶ προσπίπτοντα δέχεται θύραθεν· ἂν δὲ σαυτὸν ἔνδοθεν ἀνοίξῃς, ποικίλον τι καὶ πολυπαθὲς κακῶν ταμιεῖον εὑρήσεις καὶ θησαύρισμα, ὥς φησι Δημόκριτος, eοὐκ ἔξωθεν ἐπιρρεόντων, ἀλλ’ ὥσπερ ἐγγείους καὶ αὐτόχθονας πηγὰς ἐχόντων, ἃς ἀνίησιν ἡ κακία πολύχυτος καὶ δαψιλὴς οὖσα τοῖς πάθεσιν; εἰ δὲ τὰ μὲν ἐν σαρκὶ νοσήματα σφυγμοῖς καὶ ὤχραις​9 φωρᾶται καὶ θερμότητες αὐτὰ καὶ πόνοι προπετεῖς ἐλέγχουσι, τὰ δ’ ἐν ψυχῇ λανθάνει τοὺς πολλοὺς κακά,​10 διὰ τοῦτ’ ἐστι κακίω, προσαφαιρούμενα τὴν αὑτῶν​11 τοῦ πάσχοντος αἴσθησιν. τῶν μὲν γὰρ περὶ τὸ σῶμα νοσημάτων ἐρρωμένος ὁ λογισμὸς  p384 αἰσθάνεται, τοῖς δὲ τῆς ψυχῆς συννοσῶν αὐτὸς οὐκ ἔχει κρίσιν ἐν οἷς πάσχει, πάσχει γὰρ ᾧ κρίνει· καὶ δεῖ τῶν ψυχικῶν πρῶτον καὶ μέγιστον ἀριθμεῖν τὴν ἄγνοιαν,​12 fδι’ ἧς ἀνήκεστος ἡ κακία τοῖς πολλοῖς συνοικεῖ καὶ συγκαταβιοῖ καὶ συναποθνήσκει. ἀρχὴ γὰρ ἀπαλλαγῆς νόσου μὲν αἴσθησις εἰς χρείαν ἄγουσα τοῦ βοηθοῦντος τὸ πάσχον· ὁ δ’ ἀπιστίᾳ τοῦ νοσεῖν οὐκ εἰδῶς ὧν δεῖται, κἂν παρῇ τὸ θεραπεῦον, ἀρνεῖται. καὶ γὰρ τῶν περὶ τὸ σῶμα νοσημάτων τὰ μετ’ ἀναισθησίας χείρονα, 501λήθαργοι κεφαλαλγίαι ἐπιληψίαι ἀποπληξίαι​13 αὐτοί τε πυρετοὶ οἳ​14 συντείναντες​15 εἰς παρακοπὴν τὸ φλεγμαῖνον καὶ τὴν αἴσθησιν ὥσπερ ἐν ὀργάνῳ διαταράξαντες

3 Διὸ παῖδες ἰατρῶν βούλονται μὲν μὴ νοσεῖν τὸν ἄωθρωπον, νοσοῦντα δὲ μὴ ἀγνοεῖν ὅτι νοσεῖ· ὃ τοῖς ψυχικοῖς πάθεσι πᾶσι συμβέβηκεν. οὔτε γὰρ ἀφραίνοντες οὔτ’ ἀσελγαίνοντες οὔτ’ ἀδικοπραγοῦντες ἁμαρτάνειν δοκοῦσιν, ἀλλ’ ἔνιοι καὶ κατορθοῦν. πυρετὸν μὲν γὰρ οὐδεὶς ὑγίειαν ὠνόμασεν οὐδὲ φθίσιν εὐεξίαν​16 bοὐδὲ ποδάγραν ποδώκειαν οὐδ’ ὠχρίασιν ἐρύθημα, θυμὸν δὲ πολλοὶ καλοῦσιν ἀνδρεῖαν καὶ  p386 ἔρωτα φιλίαν καὶ φθόνον ἅμιλλαν καὶ δειλίαν ἀσφάλειαν. εἶθ’ οἱ μὲν καλοῦσι τοὺς ἰατρούς, αἰσθάνονται γὰρ ὦν δέονται πρὸς ἃ νοσοῦσιν· οἱ δὲ φεύγουσι τοὺς φιλοσόφους, οἴονται γὰρ ἐπιτυγχάνειν ἐν οἷς διαμαρτάνουσιν. ἐπεὶ​17 τούτῳ γε τῷ λόγῳ χρώμενοι λέγομεν ὅτι κουφότερόν ἐστιν ὀφθαλμία μανίας καὶ ποδάγρα φρενίτιδος, ὁ μὲν γὰρ​18 αἰσθάνεται καὶ καλεῖ τὸν ἰατρὸν κεκραγώς, καὶ παρόντι τὴν ὄψιν ἀλεῖψαι, τὴν φλέβα τεμεῖν,​19 παραδίδωσιν· cτῆς δὲ μαινομένης Ἀγαύης ἀκούεις ὑπὸ τοῦ πάθους τὰ φίλτατ’ ἠγνοηκυίας,

Καὶ γὰρ ὁ μὲν τῷ σώματι νοσῶν εὐθὺς ἐνδοὺς καὶ καθεὶς ἑαυτὸν εἰς τὸ κλινίδιον ἡσυχίαν ἄγει θεραπευόμενος, ἂν δέ που μικρὸν ἐξᾴξῃ​23 καὶ διασκιρτήσῃ τὸ σῶμα φλεγμονῆς προσπεσούσης, εἰπών τις τῶν παρακαθημένων πράως,

ἐπέστησε καὶ κατέσχεν. οἱ δ’ ἐν τοῖς ψυχικοῖς πάθεσιν ὄντες τότε μάλιστα πράττουσι, τόθ’ ἥκισθ’  p388 ἡσυχάζουσιν· αἱ γὰρ ὁρμαὶ τῶν πράξεων ἀρχή,​24 τὰ δὲ πάθη σφοδρότητες ὁρμῶν.dδιὸ τὴν ψυχὴν ἠρεμεῖν οὐκ ἐῶσιν, ἀλλ’ ὅτε μάλιστα δεῖται μονῆς καὶ σιωπῆς καὶ ὑποστολῆς ὁ ἄνθρωπος, τότ’ αὐτὸν εἰς ὕπαιθρον ἕλκουσι, τότ’ ἀποκαλύπτουσιν οἱ θυμοί, αἱ φιλονεικίαι, οἱ ἔρωτες, αἱ λῦπαι, πολλὰ καὶ δρᾶν ἄνομα καὶ λαλεῖν ἀνάρμοστα τοῖς καιροῖς ἀναγκαζόμενον.

4 Ὥσπερ οὖν ἐπισφαλέστερος χειμὸν τοῦ πλεῖν οὐκ ἐῶντος ὁ κωλύων καθορμίσασθαι, οὕτως οἱ κατὰ ψυχὴν χειμῶνες βαρύτεροι στείλασθαι τὸν ἄνθρωπον οὐκ ἐῶντες οὐδ’ ἐπιστῆσαι τεταραγμένον τὸν λογισμόν· ἀλλ’ ἀκυβέρνητος καὶ ἀνερμάτιστος ἐν ταραχῇ καὶ πλάνῃ δρόμοις λεχρίοις​25 καὶ παραφόροις διατραχηλιζόμενος eεἴς τι ναυάγιον φοβερὸν ἐξέπεσε καὶ συνέτριψε τὸν ἑαυτοῦ βίον. ὥστε καὶ ταύτῃ​26 χεῖρον νοσεῖν ταῖς ψυχαῖς ἢ τοῖς σώμασιν· τοῖς μὲν γὰρ πάσχειν μόνον τοῖς δὲ καὶ πάσχειν καὶ ποιεῖν κακῶς συμβέβηκε.

Καὶ τί δεῖ τὰ πολλὰ λέγειν τῶν παθῶν; αὐτὸς ὁ καιρὸς ὑπόμνησίς ἐστιν. ὁρᾶτε τὸν πολὺν καὶ παμμιγῆ τοῦτον τὸν​27 ἐνταῦθα συνηραγμένον​28 καὶ κυκώμενον ὄχλον περὶ τὸ βῆμα καὶ τὴν ἀγοράν; οὐ θύσοντες οὗτοι συνεληλύθασι πατρίοις θεοῖς οὐδ’ ὁμογνίων μεθέξοντες ἱερῶν ἀλλήλοις, οὐκ Ἀσκραίῳ  p390 Διὶ Λυδίων καρπῶν ἀπαρχὰς φέροντες fοὐδὲ Διονύσῳ βεβακχευμένον θύσθλον ἱεραῖς νυξὶ καὶ κοινοῖς ὀργιάσοντες​29 κώμοις· ἀλλ’ ὥσπερ ἐτησίοις περιόδοις ἀκμὴ νοσήματος ἐκτραχύνουσα​30 τὴν Ἀσίαν​31 ἐπὶ δίκας καὶ ἀγῶνας ἐμπροθέσμους ἥκουσαν​32 ἐνταῦθα συμβάλλει· 502καὶ​33 πλῆθος ὥσπερ ῥευμάτων ἀθρόων εἰς μίαν ἐμπέπτωκεν ἀγορὰν καὶ φλεμαίνει καὶ συνέρρωγεν "ὀλλύντων τε καὶ ὀλλυμένων." ποίων ταῦτα πυρετῶν ἔργα, ποίων ἠπιάλων; τίνες ἐνστάσεις ἢ παρεμπτώσεις ἢ δυσκρασία θερμῶν ἢ ὑπέρχυσις ὑγρῶν; ἂν ἑκάστην δίκην ὥσπερ ἄνθρωπον ἀνακρίνῃς πόθεν πέφυκε πόθεν ἥκει, τὴν μὲν θυμὸς αὐθάδης γεγέννηκε, τὴν δὲ μανιώδης φιλονεικία, τὴν δ’ ἄδικος ἐπιθυμία . . .

---

Apparatus Criticus:

1 περὶ τοῦ πότερον τὰ ψυχῆς ἢ τὰ σώματος πάθη χείρονα in some MSS., perhaps rightly.

❦

2 συγκρίνωμεν Reiske: συγκρίνομεν.

❦

3 τύχην] ψυχὴν most MSS.

❦

4 αὐτῆς Reiske, confirmed by G: αὐτῇ.

❦

5 ἄσφυκτον Salmasius, confirmed by one MSS.: ἄφυκτον.

❦

6 ὄν added by Capps.

❦

7 λέγωμεν] λέγομεν all MSS. but two.

❦

8 σοὶ] σοῦ all MSS. but two.

❦

9 ἐρυθαινόμενα after ὤχραις (χροιαῖς in some MSS.) deleted by Wilamowitz.

❦

10 ὄντα after κακά deleted by Pohlenz.

❦

11 αὑτῶν Capps: ἐπ’ αὐτοῖς (omitted in a few MSS.).

❦

12 ἄγνοιαν Wyttenbach: ἄνοιαν.

❦

13 ἀποπληξία] πυρετοὶ most MSS.

❦

14 οἳ added by Pohlenz.

❦

15 συντείναντες] συντείνοντες most MSS.

❦

16 εὐεξίαν] εὐεξίην three good MSS., as though Plutarch were quoting an Ionic author (Democritus?).

❦

17 ἐπεὶ Xylander, confirmed by two MSS.; ἔτι Wyttenbach: ἐπὶ.

❦

18 γὰρ] omitted in all MSS. but one.

❦

19 After τεμεῖν Pohlenz deleted τὴν κεφαλήν (a gloss on the verses of Euripides).

❦

20 ἄγομεν] φέρομεν Euripides.

❦

21 ἔξ ὀρέων Euripides.

❦

22 μακαρίαν θήραν Life of Crassus, XXXIII.

❦

23 ἐξᾴξῃ Wyttenbach; ἐξάξῃ.

❦

24 ἀρχή] ἀρχαί in two MSS.

❦

25 λεχρίοις Paton: ὀλεθρίοις.

❦

26 ταύτῃ Wyttenbach: τούτοις.

❦

27 τὸν in a few MSS. only.

❦

28 συνειργμένον, "close-packed," Capps.

❦

29 ὀργιάσοντες Bernardakis and one ms: ὀργιάζοντες.

❦

30 ἐκτραχύνουσα] ἐκτραχύνασα in three MSS.

❦

31 Ἀσίαν] οὐσίαν most MSS.

❦

32 ἥκουσαν] ἥκουσιν most MSS.

❦

33 καὶ] omitted in all MSS. but two.

Images with borders lead to more information. The thicker the border, the more information. (Details here.)
ΑΝΩ·	Πλούταρχος	Κλασικά Κείμενα	ΛακουσΚούρτιος	Εἴσοδος
A page or image on this site is in the public domain ONLY if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information.