ad litteras
mittendas Bill Thayer |
![]() English |
![]() Italiano |
![]() Adiutorium |
![]() Altius |
![]() Ostium |
|||
|
et quae tam fortes volvant incendia causae, quid fremat imperium, quid raucos torqueat aestus, carmen erit. dexter venias mihi carminis auctor 5 seu te Cynthos habet seu Delo est gratior Hyla seu tibi Dodone potior, tecumque faventes in nova Pierio properent a fonte sorores vota: per insolitum Phoebo duce tutius itur.
10 cum domitis nemo cererem iactaret in arvis venturique malas prohiberet fructibus herbas, annua sed saturae complerent horrea messes, ipse suo flueret Bacchus pede mellaque lentis penderent foliis et pinguis Pallas olivae 15 secretos amnes ageret: tum gratia ruris: non cessit cuiquam melius sua tempora nosse.
p360
quis non Argolico deflevit Pergamon igni impositam et tristi natorum funere matrem 20 aversumve diem sparsumve in semine dentem? quis non periurae doluit mendacia puppis, desertam vacuo Minoia litore questus? quicquid in antiquum iactata est fabula carmen.
25 qui tanto motus operi, vis quanta perennis explicet in denso flammas et trudat ab imo ingenti sonitu moles et proxima quaeque ignibus irriguis urat — mens carminis haec est.
30 sedes esse dei tumidisque e faucibus ignem Vulcani ruere et clausis resonare cavernis festinantis opus. non est tam sordida divis cura, neque extremas ius est demittere in artes sidera: subducto regnant sublimia caelo 35 illa, neque artificum curant tractare laborem.
p362
illis Cyclopas memorant fornacibus usos, cum super incudem numerosa in verbera fortes horrendum magno quaterent sub pondere fulmen 40 armarentque Iovem: turpe est sine pignore carmen.
impia sollicitat Phlegraeis fabula castris. temptavere (nefas) olim detrudere mundo sidera captivique Iovis transferre gigantes 45 imperium et victo leges imponere caelo. his natura sua est alvo tenus, ima per orbes squameus intortos sinuat vestigia serpens. construitur magnis ad proelia montibus agger: Pelion Ossa gravat, summus premit Ossan Olympus: 50 iam coacervatas nituntur scandere moles, impius et miles metuentia comminus astra provocat, infestus cunctos ad proelia divos provocat, admotis per inertia sidera signis. Iuppiter e caelo metuit dextramque coruscam 55 armatus flamma removet caligine mundum. incursant vasto primum clamore Gigantes, his magno tonat ore Pater, geminantque faventes undique discordi sonitum simul agmine venti. p364 densa per attonitas rumpuntur flumina nubes, 60 atque in bellandum quae cuique potentia divum in commune venit: iam patri dextera Pallas et Mars laevus erat: iam cetera turba deorum stant utrimque decus. validos tum Iuppiter ignes increpat et iacto proturbat fulmine montes. 65 illinc devictae verterunt terga ruinae infestae divis acies, atque impius hostis praeceps cum castris agitur Materque iacentis impellens victos. tum pax est reddita mundo, tum Liber cessata venit per sidera: caelum 70 defensique decus mundi nunc redditur astris. gurgite Trinacrio morientem Iuppiter Aetna obruit Enceladon, vasto qui pondere montis aestuat et petulans exspirat faucibus ignem.
75 vatibus ingenium est: hinc audit nobile carmen. plurima pars scaenae rerum est fallacia: vates sub terris nigros viderunt carmine manes atque inter cineres Ditis pallentia regna: mentiti vates Stygias undasque canesque. 80 hi Tityon poena stravere in iugera foedum; sollicitant illi te circum, Tantale, cena sollicitantque siti; Minos, tuaque, Aeace, in umbris p366 iura canunt, idemque rotant Ixionis orbem — quicquid et interius; falsi sibi conscia terra est. 85 nec tu, terra, satis: speculantur numina divom nec metuunt oculos alieno admittere caelo. norunt bella deum, norunt abscondita nobis coniugia et falsa quotiens sub imagine peccet taurus in Europen, in Ledam candidus ales 90 Iuppiter, ut Danaae pretiosus fluxerit imber: debita carminibus libertas ista; sed omnis in vero mihi cura: canam quo fervida motu aestuet Aetna novosque rapax sibi congerat ignes.
95 extremique maris curvis incingitur undis, non totum ex solido est: ducit namque omnis hiatum, secta est omnis humus, penitusque cavata latebris exiles suspensa vias agit; utque animanti per tota errantes percurrunt corpora venae 100 ad vitam sanguis omnis qua commeat eidem, terra voraginibus conceptas digerit auras. scilicet aut olim diviso corpore mundi in maria ac terras et sidera, sors data caelo prima, secuta maris, deseditque infima tellus 105 sed tortis rimosa cavis; et qualis acervus exsilit imparibus iactis ex tempore saxis, p368 ut crebro introrsus spatio vacuata † charybdis pendeat in sese, simili quoque terra figura in tenuis laxata vias, non omnis in artum 110 nec stipata coit: sive illi causa vetusta est, nec nata est facies, sed liber spiritus intrat et fugiens molitur iter, seu lympha perenni edit humum limo furtimque obstantia mollit; aut etiam inclusi solidum vicere vapores, 115 atque igni quaesita via est; sive omnia certis pugnavere locis; non est hic causa dolendi dum stet opus causae. quis enim non credit inanes esse sinus penitus, tantos emergere fontes cum videt ac totiens imo se mergere hiatu? 120 non ille ex tenui quocumque agat: apta necesse est confluvia errantes arcessant undique venas et trahat ex pleno quod fortem contrahat amnem. flumina quin etiam latis currentia rivis occasus habuere suos: aut illa vorago 125 p370 derepta in praeceps fatali condidit ore, aut occulta fluunt, tectis adoperta cavernis, atque inopinatos referunt procul edita cursus. quod ni diversos emittat terra canales, hospitium fluvio det semita, nulla profecto 130 fontibus et rivis constet via, pigraque tellus conferta in solidum segni sub pondere cesset. quod si praecipiti conduntur flumina terra, condita si redeunt, si quaedam incondita surgunt, haud mirum clausis etiam si libera ventis 135 spiramenta latent. certis tibi pignora rebus atque oculis haesura tuis dabit ordine tellus. immensos plerumque sinus et iugera pessum intercepta licet densaeque abscondita nocti prospectare: procul chaos ac sine fine ruinae. 140 cernis et in silvis spatiosa cubilia retro antraque demersas penitus fodisse latebras? incomperta via est operum; tantum effluit intra . . . argumenta dabunt ignoti vera profundi, tu modo subtiles animo duce percipe curas 145 occultique fidem manifestis abstrahe rebus. nam quo liberior quoque est animosior ignis p372 semper in inclusis nec ventis segnior ira est, sub terra penitusque novent hoc plura necesse est, vincla magis solvant, magis hoc obstantia pellant. 150 nec tamen in rigidos exit contenta canales vis animae flammaeve: ruit qua proxima cedunt obliquumque secat qua visa tenerrima caula est. hinc terrae tremor, hinc motus, ubi densus hiantes spiritus exagitat venas cessantiaque urget. 155 quod si spissa foret, solido si staret in omni, nulla daret miranda sui spectacula tellus, pigraque et in pondus conferta immobilis esset. sed summis si forte putas concrescere causis tantum opus et summis alimentum viribus, ora 160 qua patula in promptu cernis vastosque recessus, falleris et nondum tibi lumine certa liquet res. namque illuc quodcumque vacans hiat impetus omnis: at sese introitu solvunt adituque patenti conversae languent vires animosque remittunt. 165 p374 quippe ubi quod teneat ventos acuatque morantes in vacuo desit cessant, tantumque profundi explicat errantes et in ipso limine tardant. angustis opus est turbare in faucibus illos. fervet opus densaque premit premiturque ruina 170 nunc Euri Boreaeque Notus, nunc huius uterque. hinc venti rabies, hinc saevo quassat hiatu fundamenta soli: trepidant urbesque caducae inde, neque est aliud, si fas est credere, mundo venturam antiqui faciem veracius omen. 175
introrsus cessante solo trahit undique venas Aetna: sui manifesta fides et proxima vero est. non illic duce me occultas scrutabere causas, occurrent oculis ipsae cogentque fateri. 180 plurima namque patent illi miracula monti. hinc vasti terrent aditus merguntque profundo, corrigit hinc artus penitus quos exigit ultra. hinc spissae rupes obstant discordiaque ingens. inter opus nectunt varie mediumque coercent 185 pars igni domitae, pars ignes ferre coactae, p376 [ut maior species et ne succurrat inanis]. haec illi sedes tartarumque area rerum est, [haec operis visenda sacri faciesque domusque].
190 non illam parvi aut tenuis discriminis; ignes mille sub exiguo ponent tibi tempore veram. res oculique docent; res ipsae credere cogunt. quin etiam tactu moneant, contingere tuto si liceat; prohibent flammae, custodiaque ignis 195 illi operum est arcens aditus, divinaque rerum cura sine arbitrio, eadem procul omnia cernes. nec tamen est dubium penitus quid torqueat Aetnam, aut quis mirandus tantae faber imperet arti. pellitur exustae glomeranter nimbus harenae, 200 flagrantes properant moles, volvuntur ab imo fundamenta, fragor tota nunc rumpitur Aetna, nunc fusca pallent incendia mixta ruina. ipse procul magnos miratur Iuppiter ignes, neve sepulta novi surgant in bella Gigantes, 205 neu Ditem regni pudeat neu Tartara caelo vertat, in occulto tacitus tremit; omniaque extra congeries operit saxorum et putris harenae. p378 quae nec sponte sua veniunt nec corporis ullis sustentata cadunt robusti viribus: omnes 210 exagitat venti turbas et vortice saevo in densum collecta rotant volvuntque profundo. hac causa exspectata ruunt incendia montis. spiritus inflatis nomen, languentibus aer. nam prope nequicquam per se est violentia: semper 215 ingenium velox igni motusque perennis, verum opus auxilium est ut pellat corpora: nullus impetus est ipsi; qua spiritus imperat, audit; hic princeps magnoque sub hoc duce militat ignis.
220 unde ipsi venti? quae res incendia pascit? cum subito cohibentur, inest quae causa silenti? subsequar. immensus labor est, sed fertilis idem. digna laborantis respondent praemia curis. non oculis solum pecudum miranda tueri 225 more, nec effusos in humum grave pascere corpus, nosse fidem rerum dubiasque exquirere causas, ingenium sacrare caputque attollere caelo, scire quot et quae sint magno natalia mundo principia (occasus metuunt an saecula pergunt 230 p380 et firma aeterno religata est machina vinclo?) solis scire modum et quanto minor orbita lunae est (haec brevior cursu ut bis senos pervolet orbes, annuus ille meet): quae certo sidera currant ordine quaeve suo derrent incondita gyro: 235 scire vices etiam signorum et tradita iura [sex cum nocte rapi, totidem cum luce referri], nubila cur Phatne caelo denuntiet imbres, quo rubeat Phoebe, quo frater palleat igni, tempora cur varient anni (ver, prima iuventa, 240 cur aestate perit? current aestas ipsa senescit autumnoque obrepit hiemps et in orbe recurrit?); axem scire Helices et tristem nosse cometen, Lucifer unde micet quave Hesperus, unde Bootes, Saturni quae stella tenax, quae Martia pugnax, 245 quo rapiant nautae, quo sidere lintea tendant; scire vias maris et caeli praediscere cursus; quo volet Orion, quo Sirius incubet index, et quaecumque iacent tanto miracula mundo non disiecta pati, nec acervo condita rerum, 250 sed manifesta notis certa disponere sede singula, divina est animi ac iucunda voluptas.
p382
et quae tot miranda tulit natura notare. haec nobis magis affinis caelestibus astris. 255 nam quae mortali spes quaeve amentia maior in Iovis errantem regno perquirere velle, tantum opus ante pedes transire et perdere segnem. torquentur miseri in parvis premimurque labore: scrutamur rimas et vertimus omne profundum. 260 quaeritur argenti semen, nunc aurea vena. torquentur flamma terrae ferroque domantur, dum sese pretio redimant; verumque professae tum demum vilesque tacent inopesque relictae. noctes atque dies festinant arva coloni; 265 callent rure manus, glebarum expendimus usum. fertilis haec segetique feracior, altera viti. haec platanis humus, haec herbis dignissima tellus, haec dura et melior pecori silvisque fidelis. ardiora tenent oleae, sucosior ulmis 270 grata: leves cruciant animos et corpora causae horrea uti saturent, tumeant et dolia musto, p384 plenaque desecto surgant faenilia campo: sic avidi semper, qua visum est carius, itis.
275 sunt animi fruges, haec rerum maxima merces: scire quid occulto terrae natura coercet, nullum fallere opus, non mutum cernere sacros Aetnaei montis fremitus animosque furentes, non subito pallere sono, non credere subter 280 caelestes migrasse minas aut Tartara rumpi, nosse quid impediat ventos, quid nutriat illos, unde repente quies et muto foedere pax sit; cur crescant animi, penitus seu forte cavernae introitusque ipsi servent, seu terra minutis 285 rara foraminibus tenues in se abstrahat auras (plenius hoc etiam rigido quia vertice surgens illinc infestis atque hinc obnoxia ventis, undique diversas admittere cogitur auras, et coniuratis addit concordia vires); 290 sive introrsus agunt nubes et nubilus Auster, seu fortes flexere caput tergoque feruntur, praecipiti deiecta sono premit unda fugatque torpentes auras pulsataque corpora denset. p386 nam veluti sonat ora diu Tritone canoro — 295 pellit opus collectus aquae victusque moveri spiritus et longas emugit bucina voces; carmineque irriguo magnis cortina theatris imparibus numerosa modis canit arte regentis, quae tenuem impellens animam subremigat unda: 300 haud aliter summota furens torrentibus aura pugnat in angusto et magnum commurmurat Aetna.
sub terra similis harum quas cernimus extra; ut, cum densa premant inter se corpora, turbam 305 elisa in vacuum fugiant et proxima secum momine torta trahant tutaque in sede resistant.
p388 principiis aliis credas consurgere ventos: non dubium rupes aliquas penitusque cavernas 310 proruere ingenti sonitu, casuque propinquas diffugere impellique animas: hinc crescere ventos: aut umore etiam nebulas effundere largo, ut campis agrisque solent quos alluit amnis. vallibus exoriens caligat nubilus aer: 315 flumina parva ferunt auras, vis proxima vento est: eminus adspirat fortes et verberat umor. atque haec in vacuo si tanta potentia rorum est, hoc plura efficiant infra clusique necesse est. his agitur causis extra penitusque: coactu 320 exagitant ventos: pugnant in faucibus: arte pugnantis suffocat iter. velut unda profundo terque quaterque exhausta graves ubi perbibit Euros, ingeminant fluctus et primos ultimus urget: haud secus, adstrictus certamine, tangitur ictu 325 spiritus involvensque suo sibi pondere vires densa per ardentes exercet corpora venas, et, quacumque iter est, properat transitque morantem, donec confluvio veluti siponibus actus exsilit atque furens tota vomit igneus Aetna. 330
p390
faucibus atque isdem pulsos remeare, notandas res oculis locus ipse dabit cogetque negare. quamvis caeruleo siccus Iove fulgeat aether, purpureoque rubens surgat iubar aureus ostro, 335 illinc obscura semper caligine nubes pigraque defuso circum stupet umida vultu, prospectans sublimis opus vastosque receptus. non illam videt Aetna nec ullo intercipit aestu; obsequitur quacumque iubet levis aura, reditque. 340 placantes etiam caelestia numina ture summo cerne iugo, vel qua liberrimus Aetnae introspectus hiat, tantarum semina rerum, si nihil irritet flammas stupeatque profundum. huicne igitur credis torrens ut spiritus ille 345 qui rupes terramque rotat, qui fulminat ignes, cum rexit vires et praeceps flexit habenas, praesertim ipsa suo declinia pondere, numquam p392 corpora diripiat, validoque absolverit arcu? quod si fallor, adest species: tantusque ruinis 350 impetus attentos oculorum transfugit ictus, nec levis adstantes igitur ferit aura movetque sparsa liquore manus sacros ubi ventilat ignes; verberat ora tamen pulsataque corpora nostris incursant: adeo in tenui vim causa repellit. 355 non cinerem stipulamve levem, non arida sorbet gramina, non tenues placidissimus excit apludas: surgit odoratis sublimis fumus ab aris: tanta quies illi est et pax innoxia rapti.
360 coniurant animae causis, ille impetus ignes et montis partes atra subvectat harena, vastaque concursu trepidantia saxa fragores ardentesque simul flammas ac fulmina rumpunt. p394 haud aliter quam cum prono iacuere sub Austro 365 aut Aquilone fremunt silvae, dant bracchia nodo implicitae ac serpunt iunctis incendia ramis. nec te decipiant stolidi mendacia vulgi, exhaustos cessare sinus, dare tempora rursus ut rapiant vires repetantque in proelia victi. 370 pelle nefas animi mendacemque exue famam: non est divinis tam sordida rebus egestas nec parvas mendicat opes nec corrogat auras. praesto sunt operae, ventorum examina, semper: causa latet quae rumpat iter cogatque morari. 375 saepe premit fauces magnis exstructa ruinis congeries clauditque vias luctamine ab imo, et spisso veluti tecto sub pondere praestat haud similes, teneros cursu, cum frigida monti desidia est tutoque licet discedere, ventos. 380 post, ubi conticuere, mora velocius urgent: pellunt oppositi moles ac vincula rumpunt. quicquid in obliquum est, frangunt iter: acrior ictu impetus exoritur; magnis operata rapinis flamma micat, latosque ruens exundat in agros: 385 sic cessata diu referunt spectacula venti.
quae flammas alimenta vocent, quid nutriat Aetnam. incendi poterunt illis vernacula causis materia appositumque igni genus utile terrae. 390 p396 uritur adsidue calidus nunc sulphuris umor, nunc spissus crebro praebetur alumine sucus. pingue bitumen adest et quicquid comminus acris irritat flammas: illius corporis Aetna est. atque hanc materiam penitus discurrere, fontes 395 infectae crispantur aquae radice sub ipsa. pars oculis manifesta iacet, quae robore dura est ac lapis: in pingui fervent incendia suco. quin etiam varie quaedam sine nomine saxa toto monte liquent: illis custodia flammae 400 vera tenaxque data est. sed maxima causa molaris illius incendi lapis est: is vindicat Aetnam. quem si forte manu teneas ac robore cernas, nec fervere putes, ignem nec spargere posse. sed, simul ac ferro quaeras, respondet et ictu 405 scintillat dolor. hunc multis circum inice flammis et patere extorquere animos atque exue robur. fundetur ferro citius; nam mobilis illi et metuens natura mali est, ubi cogitur igni. sed simul atque hausit flammas, non tutior hausti 410 ulla domus, servans aciem duransque tenaci saepta fide: tanta est illi patientia victo; p398 vix umquam redit in vires atque evomit ignem. totus enim denso stipatus robore carbo per tenues admissa vias incendia nutrit 415 cunctanterque eadem et pigre concepta remittit. nec tamen hoc uno quod montis plurima pars est, vincit et incendi causam tenet ille: profecto miranda est lapidis vivax animosaque virtus. cetera materies quaecumque est fertilis igni, 420 ut semel accensa est, moritur nec restat in illa quod repetas: tantum cinis et sine semine terra est. hic semel atque iterum patiens ac mille perhaustis ignibus instaurat vires, nec desinit ante quam levis excocto defecit robore pumex 425 in cinerem putresque iacet dilapsus harenas.
ilic materiae nascentis copia maior. sed genus hoc lapidis (certissima signa coloris) quod nullas adiunxit opes, elanguit ignis. 430 dicitur insidiis flagrasse Aenaria quondam nunc exstincta super, testisque Neapolin inter et Cumas locus ex multis iam frigidus annis, quamvis aeternum pingui scatet ubere sulphur. p400 in mercem legitur, tanto est fecundius Aetna. 435 insula, cui nomen facies dedit ipsa rotunda, sulphure non solum nec obesa bitumine terra est: et lapis adiutat generandis ignibus aptis, sed raro fumat qui vix si accenditur ardet, in breve mortales flammas quod copia nutrit. 440 insula durat et a Vulcani nomine sacra, pars tamen incendi maior refrixit et alto iactatas recipit classes portuque tuetur. quae restat minor et dives satis ubere terra est, sed non Aetnaeo vires quae conferat illi. 445 atque haec ipsa tamen iam quondam exstincta fuisset, ni furtim aggereret Siculi vicinia montis materiam silvamque suam, pressove canali huc illuc ageret ventos et pasceret ignes.
450 occurrit signis nec temptat fallere testem. nam circa latera atque imis radicibus Aetnae candentes efflant lapides disiectaque saxa intereunt venis, manifesto ut credere possis pabula et ardendi causam lapidem esse molarem, 455 cuius defectus ieiunos colligit ignes. ille ubi collegit flammas iacit et simul ictu p402 materiam accendit cogitque liquescere secum. haud equidem mirum <in> facie quam cernimus extra; si lenitur opus, res stat: magis uritur illic 460 sollicitatque magis vicina incendia saxum certaque venturae praemittit pignora flammae. nam simul atque movet vires turbamque minatur, diffugit extemploque solum trahit: † ictaque ramis †. . . . et grave sub terra murmur demonstrat et ignes. 465 tum pavidum fugere et sacris concedere rebus par rere: e tuto speculaberis omnia collis. nam subito effervent onerosa incendia raptis, accensae subeunt moles truncaeque ruinae provolvunt atque atra rotant examina harenae. 470 illinc incertae facies hominumque figurae: pars lapidum domita, stanti pars robora pugnae nec recipit flammas; hinc indefessus anhelat atque aperit se hostis, decrescit spiritus illinc — haud aliter quam cum laeto devicta tropaeo 475 prona iacet campis acies et castra sub ipsa. tum si quis lapidum summo pertabuit igni, asperior sopito et quaedam sordida faex est, qualem purgato cernes desidere ferro: verum ubi paulatim exsiluit sublata caducis 480 p404 congeries saxis, angusto vertice surgunt; sic veluti in fornace lapis torretur et omnis exustus penitus venis subit altius umor: amissis opibus levis et sine pondere pumex excutitur: liquor ille magis fervere magisque 485 fluminis in speciem mitis procedere tandem incipit et pronis demittit collibus undas. illae paulatim bis sena in milia pergunt. quippe nihil revocat, certis nihil ignibus obstat, nulla tenet (frustra) moles, simul omnia pugnant. 490 nunc silvae rupesque natant, hic terra solumque, ipse adiutat opes facilesque sibi induit amnis. quod si forte cavis cunctatus vallibus haesit, utpote inaequales volvens perpascitur agros; ingeminat fluctus et stantibus increpat undis, 495 sicut cum rapidum curvo mare † cernulat aestu, ac primum tenus † undas agit, ulteriores . . . progrediens late diffunditur et † succernens . . . flumina consistunt ripis ac frigore durant, paulatimque ignes coeunt ac flammea messis 500 exuitur facies. tum prima ut quaeque rigescit effumat moles atque ipso pondere tracta volvitur ingenti strepitu; praecepsque sonanti cum solido inflixa est, pulsatos dissipat ignes, p406 et qua disclusa est candenti robore fulget. 505 emicat examen plagis, ardentia saxa (scintillas procul ecce vides, procul ecce ruentes) incolumi fervore cadunt: verum impetus ignes Simaethi quondam ut ripas traiecerit amnis, vix iunctas quisquam fixo dimoverit illas. 510 vicenos persaepe dies iacet obruta moles. sed frustra certis disponere singula causis temptamus, si firma manet tibi fabula mendax, materiam ut credas aliam fluere igne, favillae flumina proprietate simul concrescere, sive 515 commixtum lento flagrare bitumine sulphur. nam posse exusto cretam quoque robore fundi et figulos huic esse fidem, dein frigoris usu duritiem revocare suam et constringere venas. sed signum commune leve est atque irrita causa 520 quae trepidat: certo verum tibi pignore constat. nam velut arguti natura est aeris, et igni cum domitum est constans eademque et robore salvo, utraque ut possis aeris cognoscere partem; haud aliter lapis ille tenet seu forte madentes 525 effluit in flammas sive est securus ab illis p408 conservatque notas nec vultum perdidit ignis. quin etiam externa † immotus color ipse refellit, non odor aut levitas: putris magis ille magisque, una operis facies eadem perque omnia terra est. 530 nec tamen infitior lapides ardescere certos, interius furere accensos: haec propria virtus. quin ipsis quaedam Siculi cognomina saxis imposuere † rhytas et iam ipso nomine signant fusilis esse notae: numquam tamen illa liquescunt, 535 quamvis materies foveat sucosior intus, ni penitus venae fuerint commissa molari. quod si quis lapidis miratur fusile robur, cogitet obscuri verissima dicta libelli, Heraclite, tui: nihil insuperabile ab igni, 540 omnia quo rerum natura semina iacta. sed nimium hoc mirum? densissima corpora saepe et solido vicina tamen compescimus igni. non animos aeris flammis succumbere cernis? lentitiem plumbi non exuit? ipsaque ferri 545 materies praedura tamen subvertitur igni. spissaque suspensis fornacibus aurea saxa exsudant pretium: et quaedam fortasse profundo p410 incomperta iacent similique obnoxia sorti. nec locus ingenio est: oculi te iudice vincent. 550 nam lapis ille riget, praeclususque ignibus obstat, si parvis torrere velis caeloque patenti. candenti pressoque agedum fornace coerce; nec sufferre potest nec saevum durat in hostem. vincitur et solvit vires captusque liquescit. 555 quae maiora putas artem tormenta movere posse manu? quae tanta putas incendia nostris sustentare opibus quantis fornacibus Aetna uritur, arcano numquam non fertilis igni? sed non qui nostro fervet moderatior usu 560 sed caelo propior, vel quali Iuppiter ipse armatus flamma est. his viribus additur ingens spiritus, adstrictis elisus faucibus: ut cum fabriles operae rudibus contendere massis festinant, ignes quatiunt follesque trementes 565 exanimant, pressoque instigant agmine ventum. haec operis forma est, sic nobilis uritur Aetna: terra foraminibus vires trahit, urget in artum spiritus, incendi via fit per maxima saxa.
570 divitiis hominum aut arces memorare vetustas traducti maria et taetris per proxima fatis currimus, atque avidi veteris mendacia famae p412 eruimus cunctasque libet percurrere gentes. nunc iuvat Ogygiis circumdata moenia Thebis 575 cernere: quae fratres, ille impiger, ille canorus. . . . condere, felicesque alieno intersumus aevo. invitata piis nunc carmine saxa lyraque, nunc gemina ex uno fumantia sacra vapore miramur septemque duces raptumque profundo. 580 detinet Eurotas illic et Sparta Lycurgi et sacer in bellum numerus, sua turba, trecenti. nunc hic Cecropiae variis spectantur Athenae carminibus gaudentque soli victrice Minerva. excidit hic reduci quondam tibi, perfide Theseu, 585 candida sollicito praemittere vela parenti; tu quoque Athenarum carmen, iam nobile sidus, Erigone; sedes vestra est: Philomela canoris evocat in silvis et tu, soror, hospita tectis p414 acciperis, solis Tereus ferus exsulat agris. 590 miramur Troiae cineres et flebile victis Pergamon exstinctosque suo Phrygas Hectore: parvum conspicimus magni tumulum ducis: hic et Achilles impiger et victus magni iacet Hectoris ultor. quin etiam Graiae fixos tenuere tabellae 595 signave; nunc Paphiae rorantes arte capilli, sub truce nunc parvi ludentes Colchide nati, nunc tristes circa subiectae altaria cervae velatusque pater, nunc gloria viva Myronis et iam mille manus operum turbaeque morantur. 600
artificis naturae ingens opus aspice: nulla tu tanta humanae plebis spectacula cernes, praecipueque vigil fervens ubi Sirius ardet. insequitur miranda tamen sua fabula montem 605 p416 nec minus ille pio quam sonti est nobilis igni. nam quondam ruptis excanduit Aetna cavernis, et velut eversis penitus fornacibus ingens evecta in longum lapidis fervoribus unda, haud aliter quam cum saevo Iove fulgurat aether 610 et nitidum obscura caelum caligine torquet. ardebant agris segetes et mollia cultu iugera cum dominis; silvae collesque rubebant. vixdum castra putant hostem movisse, tremebant et iam finitimae portas evaserat urbis. 615 tum vero, ut cuique est animus viresque rapinae, tutari conantur opes: gemit ille sub auro, colligit ille arma et stulta cervice reponit, defectum raptis illum sua carmina tardant, hic velox minimo properat sub pondere pauper, 620 et quod cuique fuit cari fugit ipse sub illo. sed non incolumis dominum sua praeda secuta est: cunctantes vorat ignis et undique torret avaros, consequitur fugisse ratos et praemia captis concremat: ac nullis parsura incendia pascunt 625 vel solis parsura piis. namque optima proles p418 Amphinomus fraterque pari sub munere fortes cum iam vicinis streperent incendia tectis, adspiciunt pigrumque patrem matremque senecta eheu! defessos posuisse in limine membra. 630 parcite, avara manus, dulces attollere praedas: illis divitiae solae materque paterque: hanc rapient praedam. mediumque exire per ignem ipso dante fidem properant. o maxima rerum et merito pietas homini tutissima virtus! 635 erubuere pios iuvenes attingere flammae et quacumque ferunt illi vestigia cedunt. felix illa dies, illa est innoxia terra. dextra saeva tenent laevaque incendia: fertur ille per obliquos ignes fraterque triumphans, 640 tutus uterque pio sub pondere sufficit: illa et circa geminos avidus sibi temperat ignis. incolumes abeunt tandem et sua numina secum salva ferunt. illos mirantur carmina vatum, illos seposuit claro sub nomine Ditis, 645 nec sanctos iuvenes attingunt sordida fata: securae cessere domus et iura piorum. |
5 illa SAR om. H: ila C: Hyla Munro.
❦
6 dodona CSH2A: do bona H1: do dodona R: Dodone Ald. 1517, Vollmer: Ladonis Munro, Ellis.
❦
10 lactaret CS.
❦
14 pingui codd.: pinguis H2.
❦
15 cum V: tum ceteri codd.: securos omnis aleret cum gratia ruris Baehrens: secretos amnis ageret cum gratia ruris Vollmer.
❦
19 matrem H2AR: mentem CSH1: mensam Schwartz.
❦
20 semine codd.: semina Scaliger.
❦
25 qui tanto CSH1: quis tantos H2AR. operi CS: operit H: reperit AR. vis quanta Ellis. qu(a)e CSH: quis A: quamvis R. tanta codd.: causa Ald. 1517.
❦
39 flumen CSH1: fulmen H2AR.
❦
49 creat codd.: ciet De Gubernatis (Paravia ed.): gravat Jacob: omerat Baehrens: terit Ald. 1517.
❦
52 infestus CS: infensus AR: inde Iris . . . convocat Baehrens (an illustration of his arbitrary changes).
❦
53 admotisque tertia C: admotis ad territa sidera signis Haupt: admotisque terit iam sidera signis Sudhaus: admotis per inertia Ellis.
❦
54 e caelo codd.: et caelo Bormans, Sudhaus, Vollmer.
❦
58 discordes comitum codd.: discordi sonitum Jacob, Ellis.
❦
59 flumina CS: fulmina Z, Munro, Ellis.
❦
62 s(a)evus CSHA: scaevus R: laevus Bormans.
❦
63 stant CSH1A: stat H2R. utrimque CS: utrumque Z. deus CZ: de . . S: tuens Baehrens, Vessereau: verens Ellis: stant ut cuique decus Unger.
❦
64 victo CSH1: vinctos H2: victor AR: iacto ed. Ascens. 1507.
❦
66 infert(a)e S: infest(a)e Z: infert edivis (sic) C.
❦
69 tum liber codd.; tunc imber Vollmer. cessat CS: c(a)essa H1A: cressa H2: celsa R: tum nimbo cessante nitet Baehrens: Liber cessata Ellis, Vessereau: cessat: lenit per sidera caelum De Gubernatis (Paravia ed.).
❦
73 petulans Z: petula in se CS: patulis edd. ant., Baehrens.
❦
79 canentes codd.: canesque Scaliger.
❦
81 p(o)ena CSAR: cena Baehrens, Ellis.
❦
84 quicquid interius codd.: in terris Baehrens. sibi conscia CS: consortia Z. terrent codd.: texent De Gubernatis (Paravia ed.): terra est Ald. 1517: quidquid et infernist, falsi consortia adhaerent Ellis.
❦
88 peccent codd.: peccet Schrader.
❦
96 non totum et solido desunt namque omnis hiatu CS: solidum . . . hiatus R: non totum ex solido est, ducit namque omnis hiatum Ellis: non totum et solido densum est Vollmer: solidum et densum Gercke.
❦
100 idem codd.: eidem Ellis.
❦
107 vacat acta CS: vacuata Ald. 1517: vacefacta Buecheler (cf. Lucret. VI.1005, multusque văcēfit). charibdis C: carinis corr. in charims S: carambos V.
❦
108 simili codd.: similis Ellis. futur(a)e codd.: futura est Vollmer: figura Ald. 1517: figurae Ellis.
❦
112 nympha CS: lympha Z. perenni codd.: perennis Ellis.
❦
114 videre codd.: exedere Ald. 1517: vicere Sevin: rupere Jacob: fudere Munro: solvere Birt.
❦
116 dolendi codd.: docendi Ald. 1517: docenda Clericus: docendi, dum stet opus, causas Munro.
❦
117 credit CS: credat Ald. 1517. (In 118‑122 textual difficulties have possibly been increased by the loss of a line after 119: Munro and Ellis mark a lacuna.)
❦
119 torrens Z: torres (n superscribed) C: totiens Haupt. uno CSZ: imo V, Haupt.
❦
120 non Z: nam CS. vocemque codd.: vacuoque Scaliger: quocumque Sudhaus: nam mille ex tenui vocuoque (sic) agitata Munro: non ille ex tenui violens veget; arta Ellis.
❦
121 cum fluvio C: cum fluvia S: confluit AR: confluvia H1, and modern editors.
❦
122 et trahat CSH: extrahat AR: ut trahat Munro.
❦
128 si codd.: ni Jacob: nisi Vollmer.
❦
129 fluvium CS: fluminum Z: fluviorum Ald. 1517: fluviis Birt: fluvio Baehrens. aut CSHA: haud Clericus: et det Baehrens: det Ellis.
❦
131 conserta codd.: conferta Ald. 1517.
❦
133 si qua etiam CSR: si quae etiam V:et iam Scaliger: si quaedam Munro.
❦
138 densaque . . . nocte G.
❦
139 Vollmer punctuates after procul.
❦
140 spatioque codd.: spatiosa Ald. 1517.
❦
141 demissa pedibus CZ: dimiss apedibus (sic) S: demersas penitus G.
❦
142 Munro and Ellis mark a lacuna after this line. operum CSZ: aer Jacob. effluit intra CSZ: effugit ultra G.
❦
145 occultamque codd.: occultique Baehrens.
❦
148 movent CSH: movet AR: novent Ellis.
❦
151 verrit CS: ruit G.
❦
152 causa est CSH1: causa (om. est) AR: massa est Munro: caula est Clericus: crusta est Haupt: secant quae causa tenerrima caussa est G (faulty enough to justify Ellis' remark "the fondest admirer of Gyr. will not claim much for it here.")
❦
158 subitis G: summis CSZ. concrescere G: concredere CS: concedere Ellis.
❦
159 et subitis G: et summis CSZ: adsumptis Ellis: ex subitis alimenti incursibus Unger. oris CSZ: ora? G, Munro.
❦
160 qu(a)e CSZ: qua Ellis. patula G: valida CSZ. vastosque G: validosque CSAR: validosaque H.
❦
161 falleris et G: fallere sed CSZ. certo tibi lumine res est G: tibi lumine certaque retro CSZ: tibi lumine certa liquet res Ellis.
❦
162 illis G: illic H2: illuc CSH1: illud AR. quaecumque G: quodcunque CSARH2: quocumque H1. vacant hiatibus G: vacat hiat impetus CS: vagantur hiatibus Baehrens: vacans hiat, impetus Ellis.
❦
163 et CSZ: set Ellis: at Vessereau.
❦
164 conceptae G: conversae CSZ: conruptae Baehrens.
❦
165 qui teneat G: contineat CZ: quod teneat Haupt. ventosa qua quaeque CS: ventos aquasque (? qua quasque) G: ventos acuatque Munro.
❦
166 defit G: desint CSHA: desinit R: desit Ellis.
❦
168 turbanti G: turbant in CSH: turbare R, Ellis. illos CSZ: illo G.
❦
171 quassa meatu Wernsdorf, Maehly: quassa boatu Unger.
❦
175 imo G: primo CZ: imo Matthiae.
❦
176‑177 Punctuation varies according as stop is placed after venas, Aetna or sui.
❦
178 caulas Baehrens.
❦
180 spiracula Baehrens.
❦
182 porrigit G: corrigit CZ. artus GCZ: artos Maehly. exaestuat G: quos exigit CS.
❦
183 spissae CZ: scissae G.
❦
184 aliae G: varies CH1: varios H2AR: varie Ellis.
❦
186 aetne C: aethne S: ethnae R. The line is repeated after 195 in CSZ.
❦
187 This is the order in G: CSZ omit 188.
❦
190 parvi aut tenuis discriminis ignes CSZ (ingens Ellis): parvo aut tenui discrimine signis G (signes Heinsius).
❦
191 ponent tibi Z: ibi S: ponentibus C. vera CSZ: veram Munro. exiguum venient tibi pignora tempus G.
❦
192 oculique docent CZ: oculos ducent G. cogunt CSAR: cogent GH1.
❦
193 moneant AV: moneat CS: moneam G (?), Munro, Ellis.
❦
195 operum C: operi G.
❦
197 torqueat CSZ: torreat G.
❦
199 exutae CZ: exhaustae G: exustae ed. Ascens. 1507. glomeratur CHAV: glomerantur SR: glomeratim G: glomeranter Ellis.
❦
206 tantum premit CSZ: tremit G: tacitus tremit Baehrens, Ellis.
❦
208 veniunt G: faciunt CSZ.
❦
211 collecta G: coniecta CSZ.
❦
212 expectata CSZ: expectanda G. ruunt CZ: terunt G. montis Z: mortis C (Ellis cites montis in error, Proleg. lxxviii).
❦
213 inflat iis Maehly. momen Scaliger.
❦
214 par est CZ: pars est G: per se est Wagler.
❦
217 audit CSHR2: audis AR1: audet G.
❦
221 cum CSZ: cur G. cohibetur inest CSZ: cohibent iners G: cohibent vires Heinsius. silenti CSZ: silendi G.
❦
223 laborantis Exc., CSZ: laboratis G.
❦
227 sic G: sacra per ingentem capitique attollere caelum CSZ.
❦
228 natalia Exc., CS: fatalia G.
❦
232 pervolet Exc., CSZ: pervolat G. Ellis inserts ut.
❦
233 movet GHR: monet CSA: meet Exc.
❦
234 suos servent G: suo errrant CSZ: suo derrent Ellis. motus G: cura CSAR: gyris Haupt: gyro Schrader: guro (? circo) Ellis.
❦
236 omitted in all MSS. except G.
❦
237 caelo terris Exc., CSZ: Panope caelo G: Phatne caelo Matthiae.
❦
245 tendant Exc., CSAR: pandant G.
❦
247 volet Exc., CSZ: vocet G. setius CS: secius H: serus AR: Sirius Ald. 1517. incubet Exc., CSAR: excubet G.
❦
249 digesta Exc., CSZ: disiecta Ellis: congesta G.
❦
252 hominis Z (? S): dominis C: omni G.
❦
253 et qu(a)e nunc CSH: et quae tot Pithou: quaeque in ea G.
❦
254 magna CSZ: magis G.
❦
255 mortalis spes est quaeve CSH: mortali cuiquam est G.
❦
256 velle CSZ: divos G.
❦
258 premimurque Exc., CSZ: terimurque G.
❦
263 viles taceant CSZ: tum demum humilesque iacent (unmetrical) G: vilesque iacent Mahely: vilesque tacent Wight Duff.
❦
265 expendimus usum G: expellimur usu Exc., CSZ: expendimur usu Schwartz.
❦
267 platanis Exc., CSZ: plantis G.
❦
268 dura et Exc.: duro G: diviti CSZ.
❦
273 avidi GCS: avidis Matthiae. qua visum est CSZ: quovis est G. ipsis G: istis CSZ: itis Ellis: sic avidi semper quaestus: est carius istis Unger.
❦
277 multos CS: multo Z: mutos Scaliger: multum G: mutum Haupt: motum Postgate.
❦
281 impediat CSZ: intendat G. illos C: ignes GH2: ignis AR.
❦
282 multo codd.: muto Oudin (who also suggested inulto): iuncto Mencken, Vollmer: nullo Unger.
❦
283 concrescant GCSZ: cur crescant Scaliger, Pithou. forte CSZ: porta G.
❦
284 servent GCZ: fervent S: sorbent Sudhaus.
❦
285 tenues G: neve CSZ: nivis in sese Ellis.
❦
286 surgens G: surgit CSZ.
❦
291 forte codd.: fortes Ellis.
❦
292 una CSZ: ima Birt: unda Scaliger, Pithou.
❦
293 torrentes codd.: torpentes De Rooy, Munro, Ellis.
❦
294 ora diu H: ore diu AR: ora duc C: hora duci Munro: hora deo Maehly: hora deis Alzinger: hora die Haupt: sonituro horam Schwartz: urna ciens Tritona canorum Ellis. tritone CH: tritona AR. canoro Z: cancro C.
❦
304 cremant CSZ: premunt Gronov: premant Baehrens.
❦
306 nomina CSZ: momine Gronov: agmina Sudhaus. tota CSZ: torta Jacob.
❦
310 provehere CSH: proruere Ald. 1517.
❦
312 effundere CSZ: se effundere Baehrens.
❦
316 fortis CSZ: fontis V.
❦
317 rerum CZ: rorum Jacob.
❦
319 coactus C: coactu Ellis.
❦
326 ardentes CSZ: artantes Jacob. vires CZ: venas Ald. 1517: fauces Sudhaus: gyros Ellis.
❦
341 (a)ethnae AR: aethna C: etna H (? ablative).
❦
342 inprospectus CSZ: introspectus Schrader.
❦
344 huincº C: huicne Ellis: hinc Scaliger, Baehrens.
❦
345 notat CSZ: rotat Jacob.
❦
347 declivia CZ: declinia Ellis. All lines after 346 are missing in S.
❦
348 diripiant CHA: diripiat R: deripiat Clericus. absolveret CZ: absolverit Scaliger. arcu CZ: aestu vel actu Wernsdorf.
❦
351 nec levitas tantos CZ: nec levis astantes Ellis (in note).
❦
354 Ellis marks a lacuna after this line.
❦
356
humus excita praedas C: exit humus apredas H: exit humor † ap̃ndas AR: placidissimus excit apludas Ellis.
❦ 357
adoratis CAR: odoratus H: odoratis Scaliger.
❦ 370
animi CZ: animo Ald. 1517.
❦ 377
et scisso C: et spisso Jacob. pr(a)estat CZ: pressat Baehrens.
❦ 378
haud similis teneros cursu CV: haud simili strepere hos cursu Munro: aut simili tenet occursu Ellis.
❦ 380
conticuere CAR: convaluere mora, velocius Morel.
❦ 385
si CZ: sic Maehly.
❦ 395
eripiantur CH: eripiant AR: excipiantur Vollmer: crispantur Ellis: testantur Maehly: evincant tibi Morel in supplem. novae editionis.
❦ 401
est si C: est sic R: est: is Munro.
❦ 408
coritur C: cogitur V, Munro.
❦ 411
tutum CZ: tanta Scaliger: bruta Ellis.
❦ 413
cardo C: tardans AR: tarde H: carbo Ellis.
❦ 418
lapidum CZ: lapidis De Rooy.
❦ 425
iacet Z: iacit C. delapsus CZ: dilapsus Scaliger.
❦ 429
et languit CH: elanguit Jacob.
❦ 433
pinguescat et CH: pingui scatet Ellis.
❦ 440
durata CZ: durat adhuc Scaliger: durat et a Vollmer.
❦ 444
Aetnaei codd.: Aetnaeo Ellis. illi CZ: igni Haupt.
❦ 458
in Vollmer: om. CZ. facie que (sic) C: scate quod AR: scaterest Ellis.
❦ 459
restat codd.: res stat Wight Duff.
❦ 462
minatus C: minatur Ulitius.
❦ 463
exemploque C: extemploque Z. ictaque ramis CZ: actaque rima Clericus: undique rimans Vessereau.
❦ 466
parere CHR: par rere A. e Scaliger: et CZ. collis CZ: colli ed. Ascens. 1507.
❦ 469
atque atra codd.: adque astra Ellis. sonant codd.: rotant Wight Duff: volant De Rooy.
❦ 471
stanti C: stantis Munro.
❦ 472
hinc defensus C: hinc indefessus Ellis.
❦ 477
sopita es CH1: s. est H2AR: sopito Maehly.
❦ 486
primis Z: prunis C: pronis Munro.
❦ 488
curtis CH: certis Wernsdorf.
❦ 489
frustra moles CHA: moles, frustra s. obvia p. Baehrens.
❦ 490
notant CAR: natant Baehrens. haec tela codd.: nunc terra Haupt: hic terra Ellis: perhaps hinc . . . hinc.
❦ 491
ipsa codd.: ipse Scaliger, Ellis.
❦ 494
ingeminant CZ: ingeminat ed. Ven. 1475.
❦ 495
curvo CA: turbo Vollmer. cernulus codd.: cernimus Munro: cernulat Jacob, Ellis.
❦ 496
imas C: simas H: undas Baehrens: simans Ellis: rimas Morel: tenuis sinuans agit unda priores Jacob.
❦ 497
succernens CZ: succrescunt Jacob: sua certis Schwartz.
❦ 503
inflexa CZ: inflixa Scaliger.
❦ 506
esse . . . esse CZ: ecce . . . ecce Scaliger. fides C: fide Z: vides Haupt: este pedes Ellis.
❦ 507
verum CZ: fert Baehrens. ignes codd.: ingens Baehrens, Ellis: igni est Vessereau.
❦ 509
iunctis codd.: uncis Ellis: iunctas Vessereau.
❦ 516
post . . . fundit CZ: posse . . . fundi Wernsdorf. exustam CHA: exusto Sudhaus.
❦ 521
ignis CZ: igni Scaliger.
❦ 522
constat CZ: constans Haupt.
❦ 523
ultraque CH: utramque AR: utraque Munro. portam CZ: partem Clericus.
❦ 527
quin etiam codd.: quin speciem Ellis. externam multis codd.: externa immotus A. M. Duff.
❦ 531
propala CZ: propria ed. Ven. 1475.
❦ 533
fridicas C: frichas AR: chytas or rhytas Scaliger: ϝρύδας (= frydas) Ellis (in notes).
❦ 539
gigni CZ: ab igni Scaliger.
❦ 540
quae codd.: cui Jacob: quo Scaliger.
❦ 544
lenitiem C: lentitiem A: lenticiem HR.
❦ 549
ingenium CZ: ingenio ed. Ven. 1475.
❦ 555
autem C: aurem AR: artem Ellis.
❦ 558
ac sacro C: a sacro AR: arcano Ellis.
❦ 565
examinant CH1AR: exanimant H2.
❦ 566
fama codd.: forma Wolf.
❦ 568
vivit codd.: via fit Baehrens.
❦ 570
sacras C: arcas Ellis: artes vel arces Vessereau.
❦ 571
traducti CHA: tracti R. maria De Rooy: materia CZ. terris CZ: terras De Rooy: taetris Scaliger.
❦ 586
tam CZ: iam Ald. 1534.
❦ 587‑8
Erigone edens questus P. canoras en volat in silvas Maass: Erigonae es, dequesta senem: P. canoris plorat Ityn silvis Ellis. evocat CZ: eiulat Jacob: en vocat Munro.
❦ 595
paflae CZ: Paphiae Ald. 1517. parte CZ: arte Scaliger: patre Haupt: matre Baehrens, Ellis.
❦ 599
turb(a)eque CHA: tabulaeque Ellis.
❦ 602
cum CZ: tu Clericus. humanis codd.: humanae Ellis. Ph(o)ebus CZ: rebus Ald. 1534: plebis Ellis ("ex plebeis quod est in Rehd. 60").
❦ 605
quamquam sors nobilis ignis CZ: quam quo sons, n. ignist Baehrens: quam sonti n. ignist Maehly.
❦ 607
ignes CZ: ingens Scaliger.
❦ 608
lapidis CH: rapidis AR.
❦ 610
c(a)elum CZ: telum Postgate.
❦ 611
mil(l)ia CZ: mollia Scaliger: mitia Heinsius.
❦ 612
urebant C: virebant Z: ruebant Wagler: rubebant Munro, Ellis.
❦ 619
nimio CZ: minimo Auratus, Pithou.
❦ 623
ratis CZ: ratos Ald. 1517.
❦ 624
concrepat CZ: concremat Auratus, Pithou.
❦ 625
dees CH: piis Ald. 1517.
❦ 626
Amphion CH: Amphinomus AR. fontis CH: fortis (nom. plur.) A.
❦ 628
senemque CZ: senecta Scaliger: sedentem Barth: senentem Baehrens: sequentem Ellis.
❦ 630
manduces corr. in manducens C: manus dites Ald. 1517: manus dulces Ellis.
❦ 632
rapies C: raperest Munro: rapient Ellis.
❦ 638
dextera CZ. tenet CH: tenent AR fervent HR: ferunt corr. in fervent C: fertur Buecheler.
❦ 639
fratremque CZ: fraterque ed. Ascens. 1507.
❦ 640
sufficit codd.: substitit Baehrens.
❦ 646
sed curae C: securae Munro, Ellis, Vessereau.
A page or image on this site is in the public domain ONLY if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer.
See
my copyright page
for details and contact information.
Images with borders lead to more information.
The thicker the border, the more information.
(Details here.)
ALTIVS:
Aetnae
ostium
Textus
Aevi Classici
LacusCurtius
Ostium
APVD
ALIOS:
Mons Aetna
(ap. Livium)
Pagina recensita: 6 May 19