Intactam Crocalen​1 puer Astacus et puer Idas,

Idas lanigeri dominus gregis, Astacus horti,

dilexere diu, formosus uterque nec impar

voce sonans. hi cum terras gravis ureret aestas,

5 ad gelidos fontes et easdem forte sub umbras​2

conveniunt dulcique simul contendere cantu

pignoribusque parant: placet, hic ne​3 vellera septem,

ille sui victus ne messem vindicet horti;

et magnum certamen erat sub iudice Thyrsi.

10 adfuit omne genus pecudum, genus omne ferarum

et quodcumque​4 vagis altum​5 ferit aera pennis.

convenit umbrosa quicumque sub ilice lentas

pascit oves, Faunusque pater Satyrique bicornes;

adfuerunt sicco Dryades pede, Naides udo,

15  p228  et tenuere suos properantia flumina cursus;

desistunt tremulis incurrere frondibus Euri

altaque per totos fecere silentia montes:

omnia cessabant, neglectaque pascua tauri

calcabant, illis etiam certantibus ausa est

20 daedala nectareos apis intermittere flores.

iamque sub annosa medius consederat umbra

Thyrsis et "o pueri me iudice pignora" dixit

"irrita sint moneo: satis hoc mercedis habeto,​6

si laudem victor, si fert opprobria victus.

25 et nunc alternos magis ut distinguere cantus

possitis, ter quisque manus iactate micantes."

nec mora: decernunt digitis, prior incipit Idas.

I. me Silvanus amat, dociles mihi donat avenas

et mea frondenti circumdat tempora taeda.

30 ille etiam parvo dixit mihi non leve carmen:

"iam levis obliqua crescit​7 tibi fistula canna."

A. at​8 mihi Flora comas pallenti​9 gramine pingit​10

et matura mihi Pomona sub arbore ludit.​11

"accipe" dixerunt Nymphae "puer, accipe fontes:

35 iam potes irriguos nutrire canalibus hortos."

I. me docet ipsa Pales cultum gregis, ut niger albae

terga maritus ovis nascenti mutet in agna,

 p230  quae neque diversi speciem servare parentis

possit et ambiguo testetur utrumque colore.

A. non minus arte mea mutabilis induit arbos

ignotas frondes et non gentilia​12 poma:

ars mea nunc malo pira temperat et modo cogit

insita praecoquibus subrepere persica prunis.

I. me teneras salices iuvat aut oleastra putare

45 et gregibus portare novis, ut carpere frondes

condiscant primoque recidere gramina morsu,

ne depulsa vagas​13 quaerat fetura parentes.

A. at​14 mihi cum fulvis​15 radicibus arida​16 tellus

pangitur,​17 irriguo perfunditur area fonte

50 et satiatur aqua, sucos ne forte priores

languida mutata quaerant plantaria terra.

I. o si quis Crocalen deus afferat! hunc ego terris,

hunc ego sideribus solum regnare fatebor;

secernamque​18 nemus dicamque: "sub arbore numen

55 hac erit;​19 ite procul — sacer est locus — ite profani."

A. urimur in Crocalen: si quis mea vota deorum

audiat, huic soli, virides qua gemmeus undas

fons agit et tremulo percurrit lilia rivo,

inter pampineas ponetur faginus ulmos.

60 I. ne contemne casas et pastoralia tecta:

rusticus est, fateor, sed non et barbarus Idas.

saepe vaporato mihi cespite palpitat agnus,

saepe cadit festis devota Parilibus​20 agna.

A.  p232  non quoque pomiferi laribus consuevimus horti

65 mittere primitias et fingere​21 liba Priapo,

rorantesque favos damus et liquentia mella;

nec fore​22 grata minus, quam si caper imbuat aras.

I. mille sub uberibus balantes pascimus agnas,

totque Tarentinae praestant mihi vellera matres;

70 per totum niveus premitur mihi caseus annum:

si venias, Crocale, totus tibi serviet hornus.​23

A. qui numerare velit quam multa sub arbore nostra

poma legam, tenues citius numerabit harenas.

semper holus metimus, nec bruma nec impedit aestas:

75 si venias, Crocale, totus tibi serviet hortus.

I. quamvis siccus ager languentes excoquat herbas,

sume tamen calathos nutanti lacte coactos:

vellera tunc dabimus, cum primum tempus apricum

surget et a tepidis fiet tonsura Kalendis.

80 A. at nos, quos etiam praetorrida munerat aestas,

mille renidenti dabimus tibi cortice Chias,

castaneasque nuces totidem, cum sole Decembri

maturis nucibus virides rumpentur echinni.

I.  p234  num, precor, informis videor tibi? num gravis annis?

85 decipiorque miser, quotiens mollissima tango

ora manu primique sequor vestigia floris

nescius et gracili digitos lanugine fallo?

A. fontibus in liquidis quotiens me conspicor, ipse

admiror totiens. etenim sic flore iuventae

90 induimur vultus, ut in arbore saepe notavi

cerea sub tenui lucere cydonia lana.

I. carmina poscit amor, nec fistula cedit amori.

sed fugit ecce dies revocatque crepuscula vesper.

hinc tu, Daphni, greges, illinc agat Alphesiboeus.

95 A. iam resonant frondes, iam cantibus obstrepit arbos:

i procul,​24 o Doryla, plenumque​25 reclude canalem,​26

et sine iam dudum sitientes irriget hortos.—

vix ea finierant, senior cum talia Thyrsis:

"este pares et ob hoc concordes vivite; nam vos

100 et decor et cantus et amor sociavit et aetas."