M. Quid tacitus, Corydon, vultuque subinde minaci

quidve sub hac platano, quam garrulus adstrepit umor,

insueta⁠1 statione sedes? iuvat algida⁠2 forsan

ripa levatque diem vicini spiritus amnis?

5 C. carmina iam dudum, non quae nemorale resultent,

volvimus, o Meliboee; sed haec, quibus aurea possint

saecula cantari, quibus et deus ipse canatur,

qui populos urbesque⁠3 regit pacemque togatam.

M. dulce quidem resonas, nec te diversus Apollo

10 despicit, o iuvenis, sed magnae numina Romae

non ita cantari debent, ut ovile Menalcae.

C. quicquid id est, silvestre licet videatur acutis

auribus et nostro tantum memorabile pago;⁠4

nunc⁠5 mea rusticitas, si non valet arte polita

15 carminis, at certe valeat pietate probari.

rupe sub hac eadem, quam proxima pinus obumbrat,

haec eadem nobis frater meditatur Amyntas,

quem vicina meis natalibus admovet aetas.

M. iam puerum calamos et odorae vincula cerae

20 iungere non cohibes, levibus quem saepe cicutis

ludere conantem vetuisti fronte paterna?

dicentem, Corydon, te non semel ista notavi:

 p246  "frange, puer, calamos et inanes desere Musas;

i, potius glandes rubicundaque collige corna,

25 duc ad mulctra greges et lac venale per urbem

non tacitus porta. quid enim tibi fistula reddet,

quo tutere famem? certe mea carmina nemo

praeter ab his scopulis ventosa remurmurat echo."

C. haec ego, confiteor, dixi, Meliboee, sed olim:

30 non eadem nobis sunt tempora, non deus idem.

spes magis arridet: certe ne fraga rubosque

colligerem viridique famem solarer hibisco,

tu facis et tua nos alit indulgentia farre;

tu nostras miseratus opes docilemque iuventam

35 hiberna prohibes ieiunia solvere fago.

ecce nihil querulum per te, Meliboee, sonamus;

per te secura saturi recubamus in umbra

et fruimur silvis Amaryllidos, ultima nuper

litora⁠6a terrarum, nisi tu, Meliboee, fuisses,

40 ultima⁠6b visuri trucibusque obnoxia Mauris

pascua Geryonis, liquidis ubi cursibus ingens

dicitur occiduas impellere Baetis harenas.

scilicet extremo nunc vilis in orbe iacerem,

a dolor! et pecudes inter conductus Iberas

45 irrita septena modularer sibilia canna;

nec quisquam nostras inter dumeta Camenas

respiceret; non ipse daret mihi forsitan aurem,

ipse deus vacuam, longeque sonantia vota

 p248  scilicet extremo non exaudiret in orbe.

50 sed nisi forte tuas melior sonus advocat aures

et nostris aliena magis tibi carmina rident,

vis, hodierna tua subigatur pagina lima?

nam tibi non tantum venturos dicere nimbos⁠7

agricolis qualemque ferat sol aureus ortum

55 attribuere dei, sed dulcia carmina saepe

concinis, et modo te Baccheis Musa corymbis

munerat et lauro modo pulcher obumbrat Apollo.

quod si tu faveas trepido mihi, forsitan illos

experiar calamos, here quos mihi doctus Iollas

60 donavit dixitque: "truces haec fistula tauros

conciliat: nostroque sonat dulcissima Fauno.

Tityrus hanc habuit, cecinit qui primus in istis

montibus Hyblaea modulabile carmen⁠8 avena."

M. magna petis, Corydon, si Tityrus esse laboras.

65 ille fuit vates sacer et qui posset avena

praesonuisse chelyn, blandae cui saepe canenti

allusere ferae, cui substitit advena quercus.

quem modo cantantem rutilo spargebat acantho

Nais et implicitos comebat pectine crines.

70 C.  p250  est — fateor, Meliboee, — deus: sed nec mihi Phoebus

forsitan abnuerit; tu tantum commodus audi:

scimus enim, quam te non aspernetur Apollo.

M. incipe, nam faveo; sed prospice, ne tibi forte

tinnula tam fragili respiret fistula buxo,

75 quam resonare solet, si quando laudat Alexin.

hos potius,⁠9 magis hos calamos⁠10 sectare: canales

exprime⁠11 qui dignas cecinerunt consule silvas.

incipe, ne dubita. venit en et frater Amyntas:

cantibus iste tuis alterno succinet ore.

80 ducite,⁠12 nec mora sit, vicibusque reducite carmen;

tuque prior, Corydon, tu proximus ibis, Amynta.

C. ab Iove principium, si quis canit⁠13 aethera, sumat,

si quis Atlantiaci pondus molitur Olympi:

at mihi, qui nostras praesenti numine terras

85 perpetuamque regit iuvenili robore pacem,

laetus et augusto felix arrideat ore.

A. me quoque facundo comitatus Apolline Caesar

respiciat, montes neu dedignetur adire,

quos et Phoebus amat, quos Iuppiter ipse tuetur:

90 in quibus Augustos visuraque⁠14 saepe triumphos

laurus fructificat vicinaque nascitur arbos.

C.  p252  ipse polos etiam qui temperat igne geluque,

Iuppiter ipse parens, cui tu iam proximus ipse,⁠15

Caesar, abes,⁠16 posito paulisper fulmine saepe

95 Cresia rura petit viridique reclinis in antro

carmina Dictaeis audit Curetica silvis.

A. adspicis, ut virides audito Caesare silvae

conticeant? memini, quamvis urgente procella

sic nemus immotis subito requiescere ramis,

100 et dixi: "deus hinc, certe deus expulit euros."

nec mora; Parrhasiae⁠17 sonuerunt⁠18 sibila cannae.

C. adspicis, ut teneros subitus vigor excitet agnos?

utque superfuso magis ubera lacte graventur

et nuper tonsis exundent vellera fetis?

105 hoc ego iam, memini, semel hac in valle notavi

et venisse Palen pecoris dixisse magistros.

A. scilicet omnis eum tellus, gens omnis adorat,

diligiturque deis, quem sic taciturna verentur

arbuta, cuius iners audito nomine tellus

110 incaluit floremque dedit; cui silva vocato

densat odore comas, stupefacta regerminat arbos.

C. illius ut primum senserunt numina terrae,

coepit et uberior sulcis fallentibus olim

luxuriare seges tandemque legumina plenis

115 vix resonant siliquis; nec praefocata malignum

messis habet lolium nec inertibus albet avenis.

A.  p254  iam neque damnatos metuit iactare ligones

fossor et invento, si fors dedit, utitur auro;

nec timet, ut nuper, dum iugera versat arator,

120 ne sonet offenso contraria vomere massa,

iamque palam presso magis et magis instat aratro.

C. ille dat, ut primas Cereri dare cultor aristas

possit et intacto Bromium perfundere vino,

ut nudus ruptas saliat⁠19 calcator in uvas

125 utque bono plaudat paganica turba magistro,

qui facit egregios ad pervia compita ludos.

A. ille meis pacem dat montibus: ecce per illum,

seu cantare iuvat seu ter pede lenta ferire

gramina,⁠20 nullus obest: licet et cantare choreis

130 et cantus viridante licet mihi condere libro,

turbida nec calamos iam surdant classica nostros.

C. numine Caesareo securior ipse Lycaeus⁠21

Pan recolit silvas et amoena Faunus in umbra

securus recubat placidoque⁠22 in fonte lavatur

135 Nais et humanum non calcatura cruorem

per iuga siccato velox pede currit Oreas.

A.  p256  di, precor, hunc iuvenem, quem vos (neque fallor) ab ipso

aethere misistis, post longa reducite vitae

tempora vel potius mortale resolvite pensum

140 et date perpetuo caelestia fila metallo:

sit deus et nolit pensare palatia caelo!

C. tu quoque mutata⁠23 seu Iuppiter ipse figura,

Caesar, ades seu quis superum sub imagine falsa

mortalique lates (es enim⁠24 deus): hunc, precor, orbem,

145 hos, precor, aeternus populos rege! sit tibi caeli

vilis amor coeptamque, pater, ne desere pacem!

M. rustica credebam nemorales carmina vobis

concessisse deos et obesis auribus apta;

verum, quae paribus modo concinuistis avenis,

150 tam liquidum, tam dulce cadunt,⁠25 ut non ego malim,

quod Paeligna solent⁠26 examina lambere nectar.

C. o mihi⁠27 quae tereti⁠28 decurrunt carmina versu

tunc, Meliboee, sonent si quando montibus istis

dicar habere Larem, si quando nostra videre

155 pascua contingat!⁠29 vellit nam saepius aurem

invida paupertas et dicit: "ovilia cura!"

at tu, si qua tamen non aspernanda putabis,

fer, Meliboee, deo mea carmina: nam tibi fas est

 p258  sacra Palatini penetralia visere Phoebi.

160 tum mihi talis eris, qualis qui dulce sonantem

Tityron e silvis dominam deduxit in urbem

ostenditque deos⁠30 et "spreto" dixit "ovili,

Tityre, rura prius, sed post cantabimus arma."

A. respiciat nostros utinam fortuna labores

165 pulchrior et meritae faveat deus ipse iuventae!

nos tamen interea tenerum mactabimus haedum

et pariter subitae peragemus fercula cenae.

M. nunc ad flumen oves deducite: iam fremit⁠31 aestas,⁠32

iam sol contractas pedibus magis admovet umbras.