ad litteras mittendas Bill Thayer	English	Italiano	Adjutorium	Sursum	Ostium
antecedens: I: Pars II Haec pagina telaris pars est Epitomae Historiae Romanae Flori ab E. S. Forster editi apud Loeb Classical Library, Londinio, MCMXXIX Hic textus in dominio publico est. Textum quam diligentissime perscrutavi et recensui — sed si quemlibet errorem invenies, mihi, obsecro, scribe. insequens: I: Pars IV

Lucius Annaeus Florus

Epitomae de Tito Livio
bellorvm omnivm
annorvm DCC libri II

Liber I (continuatio)

 p40  VII. Bellvm Gallicvm

I, 13 Hic sive invidia deum sive fato rapidissimus procurrentis imperii cursus parumper Gallorum Senonum incursione supprimitur. 2 Quod tempus populo Romano nescio utrum clade funestius fuerit, an virtutis experimentis speciosius. 3 Ea certe fuit vis calamitatis, ut in experimentum inlatam putem divinitus, scire volentibus inmortalibus dis, an Romana virtus imperium orbis mereretur.

4 Galli Senones, gens natura ferox, moribus incondita, ad hoc ipsa corporum mole, perinde armis ingentibus, adeo omni genere terribilis fuit, ut plane nata ad hominum interitum, urbium stragem videretur. 5 Hi quondam ab ultimis terrarum oris et cingente omnia Oceano ingenti agmine profecti, cum iam media vastassent, positis inter Alpes et Padum sedibus, ne his quidem contenti per Italiam  p42 vagabantur; tum Clusium urbem obsidebant. 6 Pro sociis ac foederatis Romanus intervenit; missi ex more legati. Sed quod ius apud barbaros? Ferocius agunt, et inde certamen. 7 Conversis igitur a Clusio Romamque venientibus ad Aliamº flumen cum exercitu Fabius consul occurrit. Non temere foedior clades; itaque hunc diem fastis Roma damnavit. 8 Fuso exercitu iam moenibus urbis propinquabant. Erant nulla praesidia. Tum igitur sic, aut numquam alias, apparuit vera illa Romana virtus. 9 Iam primum maiores natu, amplissimis usi honoribus, in forum coeunt, ibi devovente pontifice dis se​1 manibus consecrant, 10 statimque in suas quisque aedes regressi, sic ut in trabeis erant et amplissimo cultu, in curulibus sellis sese reposuerunt, ut, cum venisset hostis, in sua quisque dignitate moreretur. 11 Pontifices et flamines quidquid religiosissimi in templis erat partim in doleis defossa terra recondunt, partim inposita plaustris secum Veios auferunt. 12 Virgines simul ex sacerdotio Vestae nudo pede fugientia sacra comitantur. Tamen excepisse fugientis unus ex plebe fertur Albinius,​2 qui depositis uxore et liberis virgines in plaustrum recepit. Adeo tunc quoque in ultimis  p44 religio publica privatis adfectibus antecellebat. 13 Iuventus vero, quam satis constat vix mille hominum fuisse, duce Manlio​3 arcem Capitolini montis insedit, obtestata ipsum quasi praesentem Iovem, ut quem ad modum ipsi ad defendendum templum eius concurrissent, ita ille virtutem eorum numine suo tueretur. 14 Aderant interim Galli apertamque urbem primo trepidi, ne qui subesset dolus, mox, ubi solitudinem vident, pari clamore et impetu invadunt. Patentis passim domos adeunt. Ibi sedentes in curulibus suis praetextatos senes velut deos geniosque venerati, mox eosdem, postquam esse homines liquebat, alioquin nihil respondere dignantes pari vaecordia mactant, facesque tectis iniciunt, et totam urbem igni, ferro, manibus exaequant. 15 Sex mensibus barbari — quis crederet? — circa montem unum pependerunt, nec diebus modo, sed noctibus quoque omnia experti; cum tamen Manlius nocte subeuntis clangore anseris excitatus a summa rupe deiecit, et ut spem hostibus demeret, quamquam in summa​4 fame, tamen ad speciem fiduciae panes ab arce iaculatus est. 16 Et stato quodam die per medias hostium custodias Fabium pontificem ab arce dimisit, qui sollemne in Quirinali monte conficeret.  p46 Atque ille per media hostium tela incolumis religionis auxilio redivit propitiosque deos renuntiavit. 17 Novissime cum iam obsidio sua barbaros fatigasset, mille pondo auri recessum suum venditantes, idque ipsum per insolentiam, cum ad iniqua pondera addito adhuc gladio superbe "vae victis"​5 increparent, subito adgressus a tergo Camillus adeo cecidit, ut omnia incendiorum vestigia Gallici sanguinis inundatione deleret. 18 Agere gratias dis inmortalibus ipso tantae cladis nomine libet. Pastorum casas ignis ille, et flamma paupertatem Romuli abscondit. Incendium illud quid egit aliud, nisi ut destinata hominum ac deorum domicilio civitas non deleta nec obruta, sed expiata potius et lustrata videatur? 19 Igitur post adsertam a Manlio,​6 restitutam a Camillo urbem acrius etiam vehementiusque in finitimos resurrexit.

VIII. Bella Gallica

Ac primum omnium illam ipsam Gallicam gentem non contentus moenibus expulisse, cum per Italiam naufragia sua latius traherent, sic persecutus est duce Camillo, ut hodie nulla Senonum vestigia supersint. 20 Semel apud Anienem trucidati, cum singulari certamine Manlius aureum torquem barbaro  p48 inter spolia detraxit, unde Torquati. Iterum Pomptino agro, cum in simili pugna Valerius, insidente galeae sacra alite adiutus, tulit spolia; et inde Corvini. 21 Nec non tamen post aliquot annos omnis reliquias eorum in Etruria ad lacum Vadimonis Dolabella delevit, ne quis extaret ex ea gente, qui​7 incensam a se Romanam urbem gloriaretur.

VIIII. Bellvm Latinvm

I, 14 Conversus a Gallis in Latinos Manlio Torquato Decio Mure consulibus, semper quidem aemulatione imperii infestos, tum vero contemptu urbis incensae, cum ius civitatis partem imperii​8 et magistratuum​9 poscerent, apud Capuam proeliis congredi audentes.​10 2 Quo tempore quis cessisse hostem mirabitur? Cum alter consulum filium suum, quia contra imperium pugnaverat, quamvis victorem occiderit ostenderitque plus esse in imperio quam in victoria; 3 alter quasi monitu deorum capite velato primam ante aciem dis manibus se devoverit, ut in confertissima se hostium tela iaculatus novum ad victoriam iter sanguinis sui limite aperiret.

 p50  X. Bellvm Sabinvm

I, 15 A Latinis adgressus est gentem Sabinorum, qui immemores factae sub Tito Tatio adfinitatis quodam contagio belli se Latinis adiunxerant. 2 Sed Curio Dentato consule omnem eum tractum, qua Nar, Anio, fontes Velini, Hadriano tenus mari igni ferroque vastavit. 3 Qua victoria tantum hominum, tantum agrorum redactum est in potestatem, ut in utro plus esset nec ipse posset aestimare qui vicerat.

XI. Bellvm Samniticvm

I, 16 Precibus deinde Campaniae motus non pro se, sed eo speciosius pro sociis Samnitas invadit. 2 Erat foedus cum utrisque percussum, sed hoc Campani sanctius et prius omnium suorum deditione fecerunt; sic ergo Romanus bellum Samniticum tamquam sibi gessit.

3 Omnium non modo Italiae, sed toto orbe terrarum pulcherrima Campaniae plaga est. Nihil mollius caelo: denique bis floribus vernat. Nihil uberius solo: 4 ideo Liberi Cererisque certamen dicitur. Nihil hospitalius mari: hic illi nobiles  p52 portus Caieta, Misenus, tepentes fontibus Baiae, Lucrinus et Avernus, quaedam maris otia. 5 Hic amicti11 vitibus montes Gaurus, Falernus, Massicus et pulcherrimus omnium Vesuvius, Aetnaei ignis imitator. 6 Urbes ad mare Formiae, Cumae, Puteoli, Neapolis, Herculaneum, Pompei, et ipsa caput urbium Capua, quondam inter tres maximas​12 numerata. 7 Pro hac urbe, his regionibus populus Romanus Samnitas invadit, gentem, si opulentiam quaeras, aureis et argenteis armis et discolori veste usque ad ambitum ornatam;​13 si fallaciam, saltibus fere et montium fraude grassantem; si rabiem ac furorem, sacratis​14 legibus humanisque hostiis in exitium urbis agitatam; si pertinaciam, sexies rupto foedere cladibusque ipsis animosiorem. 8 Hos tamen quinquaginta annis per Fabios ac Papirios patres eorumque liberos ita subegit ac domuit, ita ruinas ipsas urbium diruit, ut hodie Samnium in ipso Samnio requiratur nec facile appareat materia quattuor et viginti triumphorum. 9 Maxime tamen nota et inlustris apud Caudinas furculas ex hac gente clades Veturio Postumioque consulibus accepta est. 10 Cluso per insidias intra eum saltum exercitu, unde non posset evadere, stupens tanta  p54 occasione dux hostium Pontius Herennium patrem consuluit. Et ille, mitteret omnes vel occideret, sapienter ut senior suaserat: 11 hic armis exutos mittere sub iugum maluit, ut nec amici forent beneficio et post flagitium hostes magis. Itaque et consules statim magnifice voluntaria deditione turpitudinem foederis dirimunt, et ultionem flagitans miles Papirio duce — horribile dictu — strictis ensibus per ipsam viam ante pugnam furit; et in congressu arsisse omnium oculos hostis auctor fuit. Nec prius finis caedibus datus, quam iugum et hostibus et duci capto reposuerunt.

XII. Bellvm Etrvscvm Samniticvm Gallicvm

I, 17 Hactenus populus Romanus cum singulis gentibus, mox acervatim; sic tamen quoque par omnibus fuit. Etruscorum duodecim populi, Umbri in id tempus intacti, antiquissimus Italiae populus, Samnitium reliqui in excidium Romani nominis repente coniurant. 2 Erat terror ingens tot simul tantorumque populorum. Late per Etruriam infesta  p56 quattuor agminum signa volitabant. 3 Ciminius​15 interim saltus in medio, ante invius plane quasi Caledonius vel Hercynius, adeo tum terrori erat, ut senatus consuli denuntiaret ne tantum periculi ingredi auderet. 4 Sed nihil horum terruit ducem, quin fratre praemisso explorat accessus. Ille per noctem pastorali habitu speculatus omnia refert tutum iter. 5 Sic Fabius Maximus periculosissimum bellum sine periculo explicuit. Nam subito inconditos atque palantis adgressus est captisque superioribus iugis in subiectos suo iure detonuit. 6 Ea namque species fuit illius belli, quasi in terrigenas e caelo ac nubibus tela iacerentur. 7 Nec incruenta tamen illa victoria. Nam oppressus in sinu vallis alter consulum Decius more patrio devotum dis manibus optulit caput, sollemnemque familiae suae consecrationem in victoriae pretium redegit.

Adnotationes Editoris:

1 se om. B.

2 Albinius Liv. V.40: Atinius B: Albinus L.

3 Manlio: Manilio B.

4 rupe — summa om. B.

5 superbe "vae victis" Aldus (cf.  Liv. V.48): insuper victis B: superbe victis NL.

6 a manlio L: amillio B: a manilio N.

7 qui L: quae BIN.

8 partem imperii Rossbachius: pari imperio BI.

9 magistratuum Rossbachius: magistratum B.

10 audentes Mommsenus: auderent codd.

11 amicti: amici B.

12 post maximas add. BINL romam carthaginemque, del. Hauptius.

13 ornatam Iord. Cod. Bamb., Heinsius: armatam BI.

14 sacratis: sacris BI.

15 Ciminius: Cyminius Rehd. man. sec.: geminius BIN.

Images with borders lead to more information. The thicker the border, the more information. (Details here.)
ALTIVS:	Epitoma Flori	Textus Aevi Classici	LacusCurtius	Ostium
A page or image on this site is in the public domain only if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information.

Accessibility