ad litteras
mittendas Bill Thayer |
English |
Italiano |
Adjutorium |
Sursum |
Ostium |
|||
|
XLI. | Bellum piraticum. |
XLII. | Bellum Creticum. |
XLIII. | Bellum Balearicum. |
III, 6 Interim cum populus Romanus per diversa terrarum districtus est, Cilices invaserant maria sublatisque commerciis, rupto foedere generis humani, sic maria bello quasi tempestate praecluserant. 2 Audaciam perditis furiosisque latronibus dabat inquieta Mithridaticis proeliis Asia, dum sub alieni belli tumultu exterique regis invidia inpune grassantur. 3 Ac primum duce Isidoro contenti proximo mari Cretam inter atque Cyrenas et Achaiam sinumque Maleum, quod ab spoliis aureum ipsi vocavere, latrocinabantur. 4 Missusque in eos Publius Servilius, quamvis leves et fugaces myoparonas gravi et Martia classe turbaret, non incruenta victoria superat. 5 Sed nec mari summovisse contentus, validissimas urbes eorum et diutina praeda abundantes, Phaselim et Olympum evertit Isaurosque ipsam arcem Ciliciae, unde conscius sibi magni laboris Isaurici cognomen adamavit. 6 Non ideo tamen tot cladibus domiti terra se continere potuerunt; sed ut quaedam animalia, quibus aquam terramque incolendi gemina natura est, sub ipso hostis recessu inpatientes soli p192 in aquas suas resiluerunt, et aliquando latius quam prius Siciliae quoque litora et Campaniam nostram subito adventu terrere voluerunt. 7 Sic Cilix dignus victoria Pompei visus est et Mithridaticae provinciae factus accessio. Ille dispersam toto mari pestem semel et in perpetuum volens extinguere divino quodam apparatu adgressus est. 8 Quippe cum classibus et suis et socialibus Rhodiorum abundaret, pluribus legatis atque praefectis utraque Ponti et Oceani ora conplexus est. 9 Gellius Tusco mari inpositus, Plotius Siculo; Atilius1 Ligusticum sinum, Pomponius2 Gallicum obsedit, Torquatus Balearicum, Tiberius Nero Gaditanum fretum, qua primum maris nostri limen aperitur; Lentulus Marcellinus Libycum,3 Aegyptium, Pompei iuvenes Hadriaticum, 10 Varro Terentius Aegaeum et Ionicum,4 Pamphylium Metellus, Asiaticum Caepio; ipsas Propontidos fauces Porcius Cato sic obditis navibus quasi porta5 obseravit. 11 Sic per omnis aequoris portus, sinus, latebras, recessus, promontoria, freta, paeninsulas quidquid piratarum fuit quadam indagine inclusum est. 12 Ipse Pompeius in originem fontemque belli Ciliciam; nec hostes detrectavere certamen. 13 Non ex fiducia, sed quia oppressi erant, ausi p194 videbantur; sed nihil tamen amplius, quam ut ad primum ictum concurrerent. Mox ubi circumfusa undique rostra viderunt,6 abiectis statim telis remisque plausu undique pari, quod supplicantium signum fuit, vitam petiverunt. 14 Non alia tam incruenta victoria usi umquam sumus, sed nec fidelior in posterum reperta gens ulla est;7 idque prospectum singulari consilio ducis, qui maritimum genus a conspectu longe removit maris et mediterraneis agris quasi obligavit, eodemque tempore et usum maris navibus recuperaverit et terrae homines suos reddidit. 15 Quid prius in hac mirere victoria? velocitatem? quadragensimo die parta est. An felicitatem? ne una quidem navis amissa est. An vero perpetuitatem? amplius piratae non fuerunt.
III, 7 Creticum bellum, si vera volumus, [nos fecimus]8 sola vincendi nobilem insulam cupiditas fecit. Favisse Mithridati videbatur: hoc placuit armis vindicare. 2 Primus invasit insulam Marcus Antonius cum ingenti quidem victoriae spe atque fiducia, adeo ut pluris catenas in navibus quam arma portaret. 3 Dedit itaque poenas vaecordiae. Nam plerasque naves intercepit hostis, captivaque corpora religantes velis ac funibus suspendere, ac sic velificantes p196 triumphantium in modum Cretes portibus suis adremigaverunt. 4 Metellus deinde totam insulam igni ferroque populatus intra castella et urbes redegit, Cnoson Eleuthernan9 et, ut Graeci dicere solent, urbium matrem Cydoneam; 5 adeoque saeve in captivos consulebatur,10 ut veneno se plerique conficerent, alii deditionem suam ad Pompeium absentem mitteret. 6 Et cum ille res in Asia gerens eo quoque praefectum misisset Antonium in alienam11 provinciam, inritus fuit, eoque infestior Metellus in hostes ius victoris exercuit, victisque Lasthene et Panare, Cydoneae ducibus, victor rediit. Nec quicquam tamen amplius de tam famosa victoria quam cognomen Creticum reportavit.
III, 8 Quatenus Metelli Macedonici domus bellicis agnominibus12 adsueverat, altero ex liberis eius Cretico facto mora non fuit quin alter quoque Balearicus vocaretur. 2 Baleares per id tempus insulae piratica rabie maria corruperant. Homines feros atque silvestres mireris ausos a scopulis suis saltem maria prospicere. 3 Ascendere etiam inconditas rates et praeternavigantes subinde inopinato impetu terruere. 4 Sed cum venientem ab alto Romanam classem prospexissent, p198 praedam putantes, ausi etiam occurrere, et primo impetu ingenti lapidum saxorumque nimbo classem operuerunt. 5 Tribus quisque fundis proeliantur. Certos esse quis miretur ictus, cum haec sola genti arma sint, id unum ab infantia studium? cibum puer a matre non accipit,13 nisi quem ipsa monstrare percusserit. Sed non diu lapidatione Romanos terruere. 6 Nam postquam comminus ventum est expertique rostra et pila venientia, pecudum in morem clamorem sublato petiverunt fuga litora, dilapsique in proximos tumulos quaerendi fuerunt ut vincerentur.
III, 9 Aderat fatum insularum. Igitur et Cypros recepta sine bello. Insulam veteribus divitiis abundantem 2 et ob hoc Veneri sacram Ptolemaeus regebat. 3 Sed divitiarum tanta erat fama, nec falso, ut victor gentium populus et donare regna consuetus, P. Clodio tribuno plebis duce, socii vivique regis confiscationem mandaverit. 4 Et ille quidem ad rei famam veneno fata praecepit. 5 Ceterum Porcius Cato Cyprias opes Liburnis per Tiberium ostium invexit. Quae res latius aerarium populi Romani quam ullus triumphus implevit.
1 Atilius Gronovius: gratillus B: gratillius NL.
2 Pomponius Dukerus: Pompeius codd.
3 Marcellinus Libycum scripsi: Libycum Marcellinus codd.
4 Ionicum Oremerodius: Ponticum et codd.
5 porta Lipsius: portam codd.
6 viderunt: viderent B.
7 reperta gens ulla est om. B.
8 nos fecimus secl. Iahnius.
9 Eleuthernan: aetery threan B: et erythream N.
10 consulebatur: consolebatur B: consulabatur N.
11 alienam Mommsenus: aliam B.
12 agnominibus: hacnominibus B: nominibus NL.
13 accipit: accepit B.
Images with borders lead to more information.
The thicker the border, the more information. (Details here.) |
||||||
ALTIVS: |
Epitoma Flori |
Textus Aevi Classici (🇺🇸) |
LacusCurtius (🇺🇸) (🇮🇹) |
Ostium (🇺🇸) (🇮🇹) |
||
A page or image on this site is in the public domain only if its URL has a total of one *asterisk.
If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information. |
Pagina recensita IV Kal. Nov. 08