ad litteras mittendas Bill Thayer	English	Italiano	Adjutorium	Sursum	Ostium
antecedens: II: Pars II Haec pagina telaris pars est Epitomae Historiae Romanae Flori ab E. S. Forster editi apud Loeb Classical Library, Londinio, MCMXXIX Hic textus in dominio publico est. Textum quam diligentissime perscrutavi et recensui — sed si quemlibet errorem invenies, mihi, obsecro, scribe. insequens: II: Pars IV

Lucius Annaeus Florus

Epitomae de Tito Livio
bellorvm omnivm
annorvm DCC libri II

Liber II (continuatio)

 p246  VIIII. Bellvm civile Marianvm

III, 21 Hoc deerat unum populi Romani malis, ut iam ipse intra se parricidale telum domi stringeret, et in urbe media ac foro quasi harena cives cum civibus suis gladiatorio more concurrerent. 2 Aequiore animo utcumque ferrem, si plebei duces aut, si nobiles, mali saltem ducatum sceleri praebuissent. Tum vero — pro facinus — qui viri! qui imperatores! decora et ornamenta saeculi sui, Marius et Sulla, pessimo facinori suam etiam dignitatem praebuerunt.

3 Bellum civile Marianum sive Sullanum tribus, ut sic dixerim, sideribus agitatum est. Primum levi et modico tumultu magis​1 quam bello, intra ipsos dumtaxat armorum duces subsistente saevitia; 4 mox atrocius et cruentius, per ipsius viscera senatus grassante victoria; 5 ultimo non civicam modo, sed hostilem quoque rabiem supergressum est, cum armorum furor totius Italiae viribus niteretur, eo usque odiis saevientibus,​2 donec deessent qui occiderentur.

6 Initium et causa belli inexplebilis honorum Marii fames, dum decretam Sullae provinciam Sulpicia lege sollicitat. Sed inpatiens iniuriae statim Sulla legiones circumegit, dilatoque Mithridate Esquilina​3  p248 Collinaque porta geminum urbi agmen infudit. 7 Inde cum consules Sulpicius et Albinovanus obiecissent catervas suas, et saxa undique a moenibus ac tela iacerentur, ipse quoque iaculatus incendia viam fecit arcemque Capitolii, quae Poenos quoque, quae​4 Gallos etiam Senones evaserat, quasi captivam victor insedit. 8 Tum​5 ex consulto senatus adversariis hostibus iudicatis in praesentem tribunum aliosque diversae factionis iure saevitum est; Marium servilis fuga exemit, immo fortuna alteri bello reservavit.

9 Cornelio Cinna Gnaeo Octavio consulibus male obrutum resurrexit incendium, et quidem ab ipsorum discordia, quom​6 de revocandis quos senatus hostes iudicaverat ad populum referretur; 10 cincta quidem gladiis contione, sed vincentibus quibus pax et quies potior, profugus patria sua Cinna confugit ad partes. Rediit ab Africa clade maior; si quidem carcer catenae, fuga, exilium horrificaverant dignitatem. 11 Itaque ad nomen tanti viri late concurritur, servitia — pro nefas — et ergastula armantur, et facile invenit exercitum imperator. 12 Itaque vi patriam reposcens, unde vi fuerat expulsus,  p250 poterat videri iure agere, nisi causam suam saevitia corrumperet. Sed cum dis hominibusque infestus rediret, statim primo impetu cliens et alumna urbis Ostia​7 nefanda strage diripitur. 13 Mox in urbe quadruplici agmine intratur. Diverse copias Cinna, Marius, Carbo, Sertorius. Hic postquam manus omnis Octavi depulsa Ianiculo est, statim ad principum caedem signo dato aliquanto saevius quam vel in Punica urbe saevitur. 14 Octavi consulis caput pro rostris exponitur, Antonii consularis in Mari ipsius mensis. Caesar et​8 Fimbria in penatibus domuum​9 suarum trucidantur, Crassi pater et filius in mutuo alter alterius aspectu. Baebium atque Numitorium per medium forum unci traxere carnificum. 15 Catulus se ignis haustu ludibrio hostium exemit. 16 Merula flamen Dialis in Capitolio Iovis ipsius oculos venarum cruore respersit. Ancharius ipso vidente Mario confossus est, quia fatalem illam scilicet manum non porrexerat salutanti. 17 Haec tot senatus funera intra kalendas et idus Ianuarii mensis septima illa Marii purpura dedit. Quid futurum fuit, si annum consulatus implesset?

18 Scipione Norbanoque consulibus tertius ille turbo civilis insaniae toto furore detonuit, quippe cum  p252 hinc octo legiones,​10 inde quingentae cohortes starent in armis, inde ab Asia cum victore exercitu Sulla properaret. Et sane cum tam ferox in Sullanos Marius fuisset, quanta saevitia opus erat, ut Sulla de Mario vindicaretur? 19º Primum apud Capuam sub amne Vulturno signa concurrunt, et statim Norbani fusus exercitus, statim Scipionis copiae ostentata spe pacis oppressae. 20º Tum Marius iuvenis et Carbo consules quasi desperata victoria, ne inulti perirent, in antecessum sanguine senatus sibi parentabant, obsessaque curia sic de senatu quasi de carcere qui iugularentur educti. 21º Quantum11 funerum in foro, in circo, in penitis​12 templis! nam Mucius Scaevola pontifex Vestalis amplexus aras tantum non eodem igne sepelitur. 22 Lamponius​13 atque Telesinus, Samnitum duces, atrocius Pyrrho et Annibale Campaniam Etruriamque populantur, et sub specie partium se vindicant. 23 Apud Sacriportum Collinamque portam debellatae omnes hostium copiae; ibi Marius, hic Telesinus oppressi. Nec idem tamen caedium qui belli finis fuit. Stricti enim et in pace gladii, animadversumque in eos, qui se sponte dediderant. 24º Minus est, quod apud Sacriportum, apud Collinam septuaginta milia amplius Sulla concidit: bellum erat.  p254 Quattuor milia deditorum inermium civium in Villa Publica interfici iussit: 25 isti tot in pace non plures sunt? Quis autem illos potest conputare, quos in urbe passim quisquis voluit occidit? Donec admonente Fufidio​14 vivere aliquos debere, ut essent quibus imperaret, proposita est ingens illa tabula, et ex ipso equestris ordinis flore ac senatu duo milia electi,​15 qui mori iuberentur: novi generis edictum. 26 Longum post haec referre ludibrio habita fata Carbonis, fata​16 Sorani, Plaetorios atque Venuleios,​17 Baebium sine ferro ritu ferarum inter manus laniatum, Marium, ducis ipsius fratrem, apud Catuli sepulchrum oculis effossis, manibus cruribusque effractis servatum aliquandiu, ut per singula membra moreretur. 27 Possis singulorum hominum singulorum ferre poenas: municipia Italiae splendidissima sub hasta venierunt, Spoletium, Interamnium, Praeneste, Florentia. 28 Nam Sulmonem, vetus oppidum socium atque amicum — facinus indignum — non expugnat aut obsidet iure belli; sed quo modo morte damnati duci iubentur, sic damnatam civitatem iussit Sulla deleri.

Adnotationes Editoris:

1 magis scripsi: maiore codd.

2 peractum est post saevientibus add. B.

3 Mithridate Esquilina Rehd.: mithridates quilla B: mithridate escylia N.

4 quae add. Halmius.

5 tum L Voss. Palat.: cum BN.

6 quom: quam B.

7 urbis Ostia: urbs urbis hostia B.

8 Caesar et NL: caesare B.

9 domuum Iahnius: domus B.

10 inde post legiones add. BNL, del. Iahnius.

11 quantum Iahnius: quantum id B: quid NL.

12 penitis Rossbachius: penitentibus B: patentibus NL.

13 Lamponius (cp. Appian, Bell. Civ. I.40;   Plutarch, Sulla, 29): lucius amponius B: Iamponius L.

14 Fufidio Dukerus; forfidio B: furfidio NL.

15 ac — electi om. B.

16 fata . . . fata: facta . . . facta B.

17 Plaetorios atque Venuleios: plaetorios atque venuleius B.

Images with borders lead to more information. The thicker the border, the more information. (Details here.)
ALTIVS:	Epitoma Flori	Textus Aevi Classici	LacusCurtius	Ostium
A page or image on this site is in the public domain only if its URL has a total of one *asterisk. If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information.