ad litteras
mittendas Bill Thayer |
English |
Italiano |
Adjutorium |
Sursum |
Ostium |
|||
|
XVIIII. | Bellum Parthicum sub Ventidio. |
XX. | Bellum Parthicum sub Antonio. |
XXI. | Bellum cum Antonio et Cleopatra. |
IIII, 9 Quamvis in Cassio et Bruto partes sustulisset, in Pompeio totum partium nomen abolevisset, nondum tamen ad pacis stabilitatem profecerat Caesar, cum scopulus et nodus et mora publicae securitatis superesset Antonius. 2 Nec ille defuit vitiis quin periret, immo omnia expertus ambitu1 et luxuria primum hostes, deinde cives, tandem etiam saeculum terrore2 liberavit.
3 Parthi clade Crassiana altius animos erexerant civilesque populi Romani3 discordias laeti acceperant.4 Itaque ut prima adfulsit occasio, non dubitaverunt erumpere, 4 ultro quidem invitante Labieno, qui missus a Cassio Brutoque — qui furor scelerum — sollicitaverat hostes in auxilium. Et illi Pacoro duce, regio iuvene, dispulerant Antoniana p318 praesidia; Saxa legatus ne veniret in potestatem gladio5 impetravit. 5 Denique ablata Syria emanabat latius malum, hostibus sub auxilii specie sibi vincentibus, nisi Ventidius, et hic legatus Antonii, incredibili felicitate et Labieni copias ipsumque Pacorum et omnem Parthicum equitatum toto6 inter Oronten et Euphraten sinu late cecidisset. 6 Viginti amplius milium fuit. Nec sine consilio ducis, qui simulato metu adeo passus est hostem castris succedere, donec absumpto iactus spatio adimeret usum sagittarum. Rex fortissime dimicans cecidit. 7 Mox circumlato eius per urbes, quae desciverant, capite Syria sine bello recepta. Sic Crassianam cladem Pacori caede pensavimus.
IIII, 10 Expertis invicem Parthis atque Romanis, cum Crassus et Pacorus utrimque virum mutuarum documenta fecissent, pari rursus reverentia integrata amicitia, et quidem ab ipso foedus Antonio cum rege percussum. 2 Sed — inmensa vanitas hominis — dum titulorum cupidine Araxen et Euphraten sub imaginibus suis legi concupiscit, neque causa neque p320 consilio ac ne imaginaria quidem belli indictione, quasi hoc quoque ex arte ducis esset obrepere, 3 relicta repente Syria in Parthos impetum facit. Gens praeter armorum fiduciam callida simulat trepidationem et in campos fugam. Et hic statim quasi victor sequebatur, cum subito nec magna hostium manus ex inproviso et iam in7 fessos via sub vespere velut nimbus erupit. Missis undique sagittis duas8 legiones operuerunt. 4 Nihil acciderat in comparationem cladis, quae in posterum diem inminebat, nisi intervenisset deum miseratio. Unus ex clade Crassiana Parthico habitu castris adequitat et salute Latine data, cum fidem ipso sermone fecisset, quid inmineret edocuit; 5 iam adfuturum cum omnibus copiis regem; irent retro peterentque montis; sic quoque hostem fortasse non defore. Atque ita secuta est minor vis hostium quam inminebat; adfuit tamen. 6 Deletae reliquiae copiae forent, nisi urguentibus telis in modum grandinis quidam forte quasi docti procubuissent in genua milites, et elatis supra capita scutis caesorum speciem9 praebuissent. Tunc Parthus arcus inhibuit. 7 Dein rursus cum se p322 Romani extulissent, adeo res miraculo fuit, ut unus ex barbaris miserit vocem "Ite et bene valete, Romani! Merito vos victores fama gentium loquitur, qui Parthorum tela fugistis." Non minor10 ex via postea quam ab hostibus accepta clades. 8 Infesta primum siti regio, tum quibusdam salmacidae infestiores,11 novissime quae iam ab invalidis et avide hauriebantur12 9 noxiae etiam dulces fuere. Mox et ardores per Armeniam et nives per Cappadociam et utriusque caeli subita mutatio pro pestilentia fuit. 10 Sic vix tertia parte de sedecim legionibus reliqua, cum argentum eius passim dolabris concideretur, et13 subinde inter moras mortem ab gladiatore suo flagitasset egregius imperator, tamen perfugit in Syriam, ubi incredibili quadam mentis vaecordia ferocior aliquanto factus est, quasi vicisset, quia evaserat.
IIII, 11 Furor Antonii quatenus per ambitum non poterat interire, luxu et libidine extinctus est. Quippe cum post Parthos exosus arma in otio ageret, captus amore Cleopatrae quasi bene gestis rebus in regio se sinu reficiebat. 2 Hinc mulier Aegyptia ab ebrio imperatore pretium libidinum Romanum imperium14 p324 petit; et promisit Antonius, quasi facilior15 esset Partho Romanus. 3 Igitur coepit non sibi dominationem parare nec tacite, sed patriae, nominis, togae, fascium oblitus totus in monstrum illud ut mente, ita amictu16 quoque cultuque desciverat. Aureum in manu baculum, in latere acinaces, purpurea vestis ingentibus obstricta gemmis: diadema deerat, ut regina rex et ipse frueretur. 4 Ad primam novorum motuum famam Caesar a Brundisio traiecerat, ut venienti bello occurreret, positisque castris in Epiro omne litus Actiacum, Leucada17 insulam montemque Leucaten et Ambracii sinus cornua infesta classe succinxerat. 5 Nobis quadrigentae amplius naves, ducentae18 minus hostium; sed numerum magnitudo pensabat. Quippe a senis19 novenos remorum ordines, ad hoc turribus atque tabulatis adlevatae castellorum vel urbium specie, non sine gemitu maris et labore ventorum ferebantur; quae quidem ipsa moles exitio fuit. 6 Caesaris naves a bini remigum in senos nec amplius ordines creverant; itaque habiles in omnia quae usus posceret, ad impetus et recursus flexusque capiendos, illas graves et ad omnia praepeditas singulas plures adortae missilibus, simul rostris, ad hoc ignibus iactis ad arbitrium20 dissipavere. 7 Nec ulla re21 magis hostilium copiarum apparuit magnitudo p326 quam post victoriam. Quippe inmensae classis naufragium bello factum toto mari fluitabat, Arabumque et Sabaeorum et mille Asiae gentium spolia purpura auroque inlita adsidue mota ventis maria revomebant.22 8 Prima dux fugae regina cum aurea puppe veloque purpureo in altum dedit. 9 Mox secutus Antonius, sed instare vestigiis Caesar. Itaque nec praeparata in Oceanum fuga nec munita praesidiis utraque Aegypti cornua, Paraetonium atque Pelusium, profuere: prope manu tenebantur. Prior ferrum occupavit Antonius, regina ad pedes Caesaris provoluta temptavit oculos ducis. Frustra quidem; nam pulchritudo infra23 pudicitiam principis fuit. 10 Nec illa de vita, quae offerebatur, sed de parte regni laborabat. Quod ubi desperavit a principe servarique se triumpho vidit, incautiorem nancta custodiam in mausoleum se (sepulchra regum24 sic25 vocant) recepit.26 11 Ibi maximos, ut solebat, induta cultus in referto odoribus solio iuxta suum se conlocavit Antonium, admotisque ad venas serpentibus sic morte quasi somno soluta27 est.
IIII, 12 Hic finis armorum civilium: reliqua adversus exteras gentes, quae districto circa mala sua28 imperio diversis orbis emicabant. 2 Nova quippe pax, p328 necdum adsuetae frenis servitutis tumidae gentium inflataeque cervices ab inposito nuper iugo resiliebat. 3 Ad septentrionem conversa ferme plaga ferocius agebat, Norici, Illyrii, Pannonii, Delmatae, Moesi,29 Thraces et Daci,30 Sarmatae atque Germani.
1 ambitu: ambitus B.
2 saeculum terrore Halmius: terrore saeculum B.
3 populi Romani: populus romanus B.
4 regi post acceperant add. B.
5 gladio Vossius: claudio B: aclaudio NL.
6 equitatum toto: et que tantum totum B.
7 in om. B.
8 duas: suas B.
9 speciem: specie B.
10 minor: minora B.
11 salmacidae infestiores Halmius: salmacidae fluvius in B: salmacidis fluvius infestior M.
12 hauriebantur: hauriebat B: hauriebatur NL.
13 et om. B.
14 pretium — imperium om. B.
15 facilior: felicior B.
16 amictu Freinshemius: animo codd.
17 Leucada Rossbachius: leucadam B.
18 non post ducentae codd., del. Titzius.
19 a senis: adenis B.
20 ad arbitrium om. B.
21 re: res B.
22 revomebant: removebant B.
23 infra Aldus: intra codd.
24 regum: regem B.
25 sic om. B.
26 recepit: recipit BNL.
27 soluta: resoluta cod. Iordanis Polling.: victa B.
28 districto circa mala sua: destricto circa asa sua B.
29 Moesi: misi B.
30 Daci: claci B.
Images with borders lead to more information.
The thicker the border, the more information. (Details here.) |
||||||
ALTIVS: |
Epitoma Flori |
Textus Aevi Classici |
LacusCurtius |
Ostium |
||
A page or image on this site is in the public domain only if its URL has a total of one *asterisk.
If the URL has two **asterisks, the item is copyright someone else, and used by permission or fair use. If the URL has none the item is © Bill Thayer. See my copyright page for details and contact information. |
Pagina recensita IV Kal. Nov. 08